Η σχιζοφρένια είναι μια ετερογενής ψυχιατρική νόσος, της οποίας η αιτία ή οι αιτίες παραμένουν προς το παρόν άγνωστες.
Υπάρχουν αυξανόμενες αποδείξεις, που προέρχονται από πολλαπλά επίπεδα ερευνών, οι οποίες δηλώνουν ότι η φλεγμονή
μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη και διατήρηση της ψύχωσης και της γνωσιακής διαταραχής σε ένα ποσοστό ατόμων με σχιζοφρένια [1].
Η σχιζοφρένια είναι μια χρόνια σοβαρή ψυχική διαταραχή που επηρεάζει τα συναισθήματα, τις σκέψεις και τις δραστηριότητες των ασθενών. Οι πάσχοντες από σχιζοφρένια δυσκολεύονται να διακρίνουν την πραγματικότητα από τη φαντασία.
Τα άτομα με σχιζοφρένια επιδεικνύουν μία ποικιλία συμπτωμάτων που διακρίνονται σε τρεις τύπους: Θετικά, αρνητικά και γνωσιακά.
Στα θετικά συμπτώματα περιλαμβάνονται οι συμπεριφορικές διαταραχές, που εκδηλώνονται λόγω της νόσου, όπως οι οπτικές και ακουστικές ψευδαισθήσεις, παραισθήσεις, διαταραχές της σκέψης (ιδέες μεγαλείου) και διαταραχές της κινητικότητας [2].
Αρνητικά συμπτώματα είναι η αλογία (απουσία λογικής), η διάσπαση των φυσιολογικών συναισθημάτων και συμπεριφορών, όπως η επιπέδωση του συναισθήματος, που αναφέρεται στην περιορισμένη έκφραση των συναισθημάτων.
Στα αρνητικά συμπτώματα περιλαμβάνονται η ελάττωση των συναισθημάτων ευχαρίστησης από τα καθημερινά συμβάματα της ζωής (ανηδονία), κοινωνική απόσυρση, η απάθεια και η δυσκολία δημιουργίας και ολοκλήρωσης δραστηριοτήτων, στόχων και επιθυμιών [3].
Οι ασθενείς με χρόνια σχιζοφρένια συχνά επιδεικνύουν αρνητικές συναισθηματικές αποκρίσεις, λόγω γνωσιακής διαταραχής [4].
Το σύστημα της μνήμης καταλήγει να είναι μία από τις γνωσιακές περιοχές που διαταράσσεται σοβαρά στη σχιζοφρένια [5].
Ως γνωσιακά συμπτώματα αναφέρονται οι αλλαγές των αναμνήσεων και των απόψεων των σκέψεων, περιλαμβανομένης της διαταραχής της μνήμης, η δυσκολία εστίασης της προσοχής, πτωχή εκτελεστική λειτουργικότητα (η ικανότητα κατανόησης της πληροφορίας και της χρησιμοποίησής της με στόχο τη λήψη αποφάσεων). Οι ασθενείς με σχιζοφρένια επιδεικνύουν ένα προφίλ μνήμης, που χαρακτηρίζεται από ήπιες δυσκολίες στην ακουστική μνήμη και στην οπτικά δρώσα μνήμη (visual working memory), η οποία επιτρέπει να συγκρατείται η οπτική πληροφορία στο νου για λίγα δευτερόλεπτα και πτωχή λειτουργία της οπτικής, έμμεσης και όψιμης μνήμης [6].
Τα αρνητικά συμπτώματα όπως η κοινωνική απόσυρση, ο περιορισμός της πρωτοβουλίας, η ανηδονία και η επιπέδωση του συναισθήματος είναι πολύ δύσκολο να θεραπευτούν. Μέσα στις στρατηγικές της θεραπευτικής αντιμετώπισης των αρνητικών συμπτωμάτων της σχιζοφρένειας περιλαμβένονται και οι ψυχοκοινωνικές προσεγγίσεις που αφορούν την εκπαίδευση στις κοινωνικές δεξιότητες, η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία των ψυχώσεων, η γνωσιακή αποκατασταση και η οικογενειακή παρέμβαση .Έχουν δημοσιευτεί μερικά θετικά αποτελέσματα, στα οποία οι ισχυρότερες βελτιώσεις παρατηρήθηκαν στην εκπαίδευση των κοινωνικών δεξιοτήτων [7].
Αν και η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία επιφέρει σημαντικά αποτελέσματα επί των αρνητικών συμπτωμάτων, ως δευτερογενές θεραπευτικό μέτρο, εν τούτοις δεν υπάρχουν πληροφορίες με τις οποίες θα εξαχθούν τελικά συμπεράσματα για την αποτελεσματικότητά της σε ασθενείς που κυριαρχούν τα αρνητικά συμπτώματα.
Όσον αφορά τις φαρμακευτικές παρεμβάσεις, τα αντιψυχωτικά μπορούν να βελτιώσουν τα αρνητικά συμπτώματα, αλλά φαίνεται να έχουν περιορισμένη αποτελεσματικότητα στα δευτεροπαθή αρνητικά συμπτώματα των ασθενών με οξέα αρνητικά συμπτώματα [7].
Έχει επίσης αναφερθεί ότι τα αντιψυχωτικά μπορεί να επιδεινώσουν τα αρνητικά συμπτώματα [7].
Τα αντιψυχωτικά φάρμακα είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της θεραπείας της σχιζοφρένιας και διακρίνονται στα τυπικά πρώτης γενιάς αντιψυχωτικά και τα δεύτερης γενιάς ατυπικά αντιψυχωτικά. Περίπου το ένα τρίτο των ασθενών με σχιζοφρένια επιδεικνύουν πτωχή απόκριση στη θεραπεία με κάποιο από τα αντιψυχωτικά φάρμακα [8].
Η σοβαρότητα των συμπτωμάτων της σχιζοφρένιας και των επιπέδων της βιταμίνης D3
Με τον όρο βιταμίνη D εννοείται η βιταμίνη D2 και D3. Κλινικής σημασίας είναι η βιταμίνη D3. Γιαυτό στο κείμενο που ακολουθεί, όπου αναφέρεται η βιταμίνη D, εννοείται η βιταμίνη D3.
Η επιστημονική έρευνα έχει αποδείξει ότι η βιταμίνη D διαθέτει νευροπροστατευτικές ιδιότητες, συμβάλλοντας στην ομαλή ανάπτυξη και λειτουργία του κεντρικού νευρικού συστήματος [9].
Επιπλέον σε συγχρονικές μελέτες [cross-sectional studies]έχει περιγραφεί ότι οι πάσχοντες από σχιζοφρένια έχουν χαμηλότερα επίπεδα βιταμίνης D, σε σύγκριση προς υγιείς μάρτυρες [10].
Παρά τούτο η επίδραση της έλλειψης βιταμίνης D επί της σοβαρότητας των συμπτωμάτων ενηλίκων με σχιζοφρένια έχει αρχίσει να ερευνάται προσφάτως.
Σε μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Early Prevention in Psychiatry αναζητήθηκε η σχέση των επιπέδων της βιταμίνης D με τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων μεταξύ σχιζοφρενικών ασθενών[11].
Οι ερευνητές μέτρησαν τα επίπεδα των συγκεντρώσεων της βιταμίνης D σε 20 ασθενείς με πρόσφατη εκδήλωση συμπτωμάτων και σε 20 υγιείς ασθενείς που χρησιμοποιήθηκαν ως μάρτυρες.
Στον κάθε συμμετέχοντα στην έρευνα έγινε νευρογνωσιακή δοκιμασία, εστιάζοντας στην ικανότητα ροής του λόγου, της προσοχής, στη διαδικασία της ταχύτητας, στη μνήμη και την εκτελεστική λειτουργικότητα.
Όλοι οι σχιζοφρενείς ασθενείς εξετάστηκαν κλινικά για τη συνύπαρξη κατάθλιψης, επιπρόσθετα με τα θετικά και αρνητικά σχιζοφρενικά συμπτώματά τους.
Η έρευνα αυτή αποκάλυψε ότι [11]:
• Δεν υπήρχε σημαντική διαφορά στο μέσον όρο των επιπέδων της βιταμίνης D3 μεταξύ των σχιζοφρενικών και των υγιών συμμετεχόντων στην έρευνα (p > 0.05).
• Ο μέσος όρος των επιπέδων της βιταμίνης D των σχιζοφρενών και των υγιών συμμετεχόντων στην έρευνα ήταν 28.2 ng/ml και 29.9 ng/ml, αντιστοίχως.
• Μεταξύ των σχιζοφρενών ασθενών, η μεγαλύτερη σοβαρότητα των αρνητικών συμπτωμάτων σχετιζόταν με χαμηλότερες συγκεντρώσεις των επιπέδων της βιταμίνης D (r = -0.55, P = 0.012).
• H συνολική σοβαρότητα των συμπτωμάτων και η σοβαρότητα των θετικών συμπτωμάτων προσέγγισαν μια σημαντική σχέση με τα επίπεδα των συγκεντρώσεων της βιταμίνης D (r = -0.42, P = 0.07 and r = -0.36, P = 0.12, αντιστοίχως.
• Δεν παρατηρήθηκε συσχέτιση μεταξύ των επιπέδων της βιταμίνης D και των καταθλιπτικών συμπτωμάτων.
• Στους σχιζοφρενείς ασθενείς με χαμηλότερα επίπεδα συγκεντρώσεων βιταμίνης D υπήρχαν σοβαρότερα γνωσιακά ελλείμματα (r = 0.56, P = 0.019).
Οι ερευνητές σχολιάζοντας τα ευρήματα της παραπάνω μελέτης τους αναφέρουν: Αυτά τα ευρήματα μας οδήγησαν στο να υποθέσουμε ότι τα ανεπαρκή επίπεδα της βιταμίνης D μπορεί να ευθύνονται σε κάποιο βαθμό για την επιβάρυνση των συμπτωμάτων των ατόμων με σχιζοφρένια [11].
Συνεχίζοντας δηλώνουν:
Όσον αφορά την ανικανότητα ή αναπηρία που βιώνουν τα άτομα με σχιζοφρένια, αυτή σχετίζεται με τη σοβαρότητα των αρνητικών και των και γνωσιακών συμπτωμάτων τους. Προς το παρόν, επειδή δεν υπάρχουν αποδεκτές φαρμακολογικές μέθοδοι για τη θεραπεία αυτών των συμπτωμάτων, υποθέτουμε ότι η διόρθωση της ανεπάρκειας της βιταμίνης D των σχιζοφρενών ασθενών θα μπορούσε να παίξει έναν κρίσιμο ρόλο στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων τους. ”
Παρά το γεγονός ότι στην παραπάνω έρευνα αποκαλύφθηκαν ενδιαφέροντα ευρήματα, εν τούτοις η έρευνα του ρόλου της βιταμίνης D στη σχιζοφρένια βρίσκεται ακόμη στη νηπιακή ηλικία [11].
Η ισχύς της παραπάνω έρευνας είναι ασθενής, λόγω του μικρού δείγματος των ασθενών, στους οποίους έγινε η έρευνα. Σημαντικό επίσης είναι ότι ο σχεδιασμός της μελέτης δεν επιτρέπει στους ερευνητές στο να συμπεράνουν για το αν διορθώνοντας την έλλειψη ή ανεπάρκεια της βιταμίνης D, αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει στη βελτίωση συμπτωμάτων. Για να εκτιμηθεί αυτό χρειάζονται να γίνουν τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες μελέτες.
Έχει βρεθεί ότι η έλλειψη βιταμίνης D σε ασθενείς με ανθεκτική στη φαρμακοθεραπεία σχιζοφρένια είναι έντονη και δεν μπορεί να εξηγηθεί με τις χρωματικές δερματικές διαφορές ή από την αποφυγή της έκθεσης στην ηλιακή ακτινοβολία. Ακόμη και η επαρκής έκθεση αυτής της κατηγορίας ασθενών στο ηλιόφως δεν τους βελτίωσε τα χαμηλά επίπεδα της βιταμίνης D.
Ενώ η έλλειψη βιταμίνης D παίζει σημαντικό ρόλο στη σωματική υγεία, θα μπορούσε επίσης να παίξει επίσης ρόλο και στην αντιμετώπιση της σχιζοφρένιας [12].
Για τον παραπάνω λόγο συνιστάται στα άτομα με σχιζοφρένια να παίρνουν τουλάχιστον 5000 IU/ημερησίως βιταμίνης D3 [σύμφωνα με το Food and Nutrition Board των ΗΠΑ αυτή η δόση ποτέ δεν προκάλεσε προβλήματα σε ενηλίκους [11].
Προτιμάτε η χορήγηση βιταμίνης D3 σε ελαιόλαδο [D3 Gkelin drops],διότι η βιταμίνη D3 ως λιποδιαλυτή απορροφάται ασφαλώς και γρήγορα από το έντερο, δημιουργώντας επιθυμητά επίπεδα της 25 υδροξυβιταμίνης D3 (ο κύριος μεταβολίτης της βιταμίνης D3) στο αίμα που πρέπει να κυμαίνονται μεταξύ των 50-70ng/ml.
Μία σταγόνα D3 Gkelinπεριέχει 1000 Διεθνείς Μονάδες (IU) βιταμίνης D3. Στα άτομα με σχιζοφρένεια μετρώνται δύο φορές το χρόνο τα επίπεδα της 25 υδροξυβιταμίνης D3 στον ορό του αίματος και έτσι αποφασίζεται η δοσολογία των σταγόνων του D3 Gkelin. Συνήθως αρκούν 4000-5000 IU ή 4-5 σταγόνες D3 Gkelin, ημερησίως.
Το D3 Gkelin drops σας αποστέλλεται ταχυδρομικά, τηλεφωνώντας στο 6944280764, στην τιμή των 11.45 Ευρώ, περιλαμβανομένου του ΦΠΑ (+ 3.72 Ευρώ η αντικαταβολή και τα μεταφορικά). Μπορείτε επίσης να το παραγείλετε, στέλνοντας mail στη διεύθυνση pharmage@otenet.gr
Βιβλιογραφική Τεκμηρίωση
1. Weickert CS, Weickert TW. What's Hot in Schizophrenia Research?. Psychiatr Clin North Am. 2016 Jun;39(2):343-51. doi: 10.1016/j.psc.2016.01.011.
2. Geyer MA, Gross G. Novel Antischizophrenia Treatments. 213 . Springer-Verlag Berlin; Heidelberg: 2012.
3. Mach C, Dollfus S. [Scale for assessing negative symptoms in schizophrenia: A systematic review]. Encephale. 2016 Apr;42(2):165-71. doi: 10.1016/j.encep.2015.12.020.
4. Cheng CS, Hsu WS, Shen SH, Hsu MC, Lin MF. Dose-Response Relationships of Multisensory Intervention on Hospitalized Patients With Chronic Schizophrenia. J Nurs Res. 2016 Jun 15.
5. Cammisuli DM, Sportiello MT. Cognitive psychopathology in Schizophrenia: Comparing memory performances with Obsessive-compulsive disorder patients and normal subjects on the Wechsler Memory Scale-IV. Psychiatr Danub. 2016 Jun;28(2):118-26.
6. Cammisuli DM, Sportiello MT. Cognitive psychopathology in Schizophrenia: Comparing memory performances with Obsessive-compulsive disorder patients and normal subjects on the Wechsler Memory Scale-IV. Psychiatr Danub. 2016 Jun;28(2):118-26.
7. Aleman A, Lincoln TM, Bruggeman R, Melle I, Arends J, Arango C, Knegtering H. Treatment of negative symptoms: Where do we stand, and where do we go? Schizophr Res. 2016 Jun 9. pii: S0920-9964(16)30239-0. doi: 10.1016/j.schres.2016.05.015.
8. CADTH Report / Project in Briefs [Internet]. Ottawa (ON): Atypical Antipsychotics: Combination and High-Dose Treatment Strategies in Adolescents and Adults with Schizophrenia. Canadian Agency for Drugs and Technologies in Health; 2011-.
2011 Dec.
9. Orme RP, Middleditch C, Waite L, Fricker RA. The Role of Vitamin D₃ in the Development and Neuroprotection of Midbrain Dopamine Neurons. Vitam Horm. 2016;100:273-97. doi: 10.1016/bs.vh.2015.10.007.
10. Yüksel RN, Altunsoy N, Tikir B, Cingi Külük M, Unal K, Goka S, Aydemir C, Goka E. Correlation between total vitamin D levels and psychotic psychopathology in patients withschizophrenia: therapeutic implications for add-on vitamin D augmentation. Ther Adv Psychopharmacol. 2014 Dec;4(6):268-75. doi: 10.1177/2045125314553612.
11. Graham KA, Keefe RS, Lieberman JA, Calikoglu AS, Lansing KM, Perkins DO. Relationship of low vitamin D status with positive, negative and cognitive symptom domains in people with first-episode schizophrenia. Early Interv Psychiatry. 2015 Oct;9(5):397-405. doi: 10.1111/eip.12122. Epub 2014 Feb 24.
12. P A M Bogers J, Bostoen T, G Broekman T. Low levels of vitamin D poorly responsive to daylight exposure in patients with therapy-resistantschizophrenia. Nord J Psychiatry. 2016 May;70(4):262-6. doi: 10.3109/08039488.2015.
Από το 2003 ο Δρ Δημήτριος Ν. Γκέλης μελετά, ερευνά και έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την ευεργετική δράση της βιταμίνης D στον ανθρώπινο οργανισμό, έχοντας συνειδητοποιήσει την πανδημία έλλειψης βιταμίνης D στον Ελληνικό πληθυσμό. O Δρ Γκέλης με την αρθρογραφία του στην ιστοσελίδα του, www.d3gkelin.gr, ακούραστα και ακατάπαυστα εκπαιδεύει το κοινό για τη σημασία της βιταμίνης D στην πρόληψη, αλλά και στην αντιμετώπιση παθολογικών καταστάσεων, που οφείλονται σε έλλειψη ή ανεπάρκεια της βιταμίνης D.