Συχνότητα του ορθοκολικού καρκίνου

O καρκίνος που προσβάλει το παχύ έντερο (κόλον + ορθόν) λέγεται ορθοκολικός καρκίνος και αποτελεί την τέταρτη αιτία θανάτου από καρκίνο, παγκοσμίως.

Ο ορθοκολικός καρκίνος είναι ο τρίτος κατά σειράν συχνότητας καρκίνος στους άνδρες και δεύτερος στις γυναίκες, παγκοσμίως. Έχει υπολογιστεί το 2008 εμφανίστηκαν 1.2 εκατομμύρια νέες περιπτώσεις ορθοκολικού καρκίνου και εξ αυτού προκλήθηκαν 0.6 εκατομμύρια θάνατοι, παγκοσμίως [1].

Δρ Δημήτριος Ν. Γκέλης, Ιατρός, Οδοντίατρος, Ωτορινολαρυγγολόγος, Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Φλάμπουρο Λουτρακίου, 20300, τηλ. 2744023768, 6944280764, e-mail: pharmage@otenet.gr www.gelis.gr, www.gkelanto.gr, www.allergopedia.gr, www.orlpedia.gr ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ:ΩΡΛ Αλλεργία, Εμβοές αυτιών, κακοσμία στόματος, Ροχαλητό, Βαρηκοία , Ίλιγγος, Διαταραχές οσφρήσεως και γεύσης, Διαταραχές της φωνής, ΩΡΛ ογκολογία, Aντιγήρανση, Προληπτική Ιατρική, Ιατρική Διατροφολογία, Συμπληρωματική Ιατρική, Περιβαλλοντική Ιατρική, Κόκκινο κρασί και Υγεία, Βιταμίνη D

Ο ορθοκολικός καρκίνος αποτελεί τη δεύτερη αιτία θανάτου ΗΠΑ., ενώ η συχνότητά του βαίνει αυξανόμενη ακόμη και σε χώρες που ιστορικά αναφέρεται μικρός κίνδυνος εκδήλωσης της νόσου, όπως η Ισπανία και διάφορες χώρες της ανατολικής Ευρώπης και Ανατολικής Ασίας [2].από καρκίνο στις 

Παράγοντες κινδύνου για την πρόκληση ορθοκολικού καρκίνου

Παράγοντες κινδύνου πρόκλησης ορθοκολικόυ καρκίνου είναι η ηλικία (γηράσκων οργανισμός) , το οικογενειακό ιστορικό ορθοκολικού καρκίνου και ο τρόπος ζωής, όπως οι διατροφικές συνήθειες και οι σωματικές δραστηριότητες.

Μορφές ορθοκολικού καρκίνου

Διακρίνονται δύο κύριες μορφές ορθοκολικού καρκίνου, ο σποραδικός και ο κληρονομικός.

Ο σποραδικός ορθοκολικός καρκίνος εκδηλώνεται σε άτομα χωρίς οικογενειακό ιστορικό ή με ασήμαντη εκδήλωση στην οικογένεια. Παρά το γεγονός ότι μερικές φορές υπάρχει κάποιο κληρονομικό ή οικογενές στοιχείο στο ιστορικό των ασθενών, εν τούτοις δεν είναι συνήθης αυτός ο τύπος καρκίνου. Το 70%-75% περίπου του ορθοκολικού καρκίνου είναι σποραδικός.

Περίπου το 25% των περιπτώσεων συμβαίνουν σε άτομα με οικογενειακό ιστορικό ορθοκολικού καρκίνου. Σ’αυτές τις περιπτώσεις περιλαμβάνεται και το 5% των περιπτώσεων με οικογενειακό ιστορικό οικογενούς αδενωματώδους πολυποδίασης.

Οι πλείστοι από αυτούς τους ασθενείς αναπτύσσουν αδενωματώδεις πολύποδες που εκφύονται από τον εντερικό βλεννογόνο. Τα άτομα με αυτούς τους πολύποδες υφίστανται πολυπεκτομή και τίθενται υπό ενδοσκοπική επαγρύπνιση [18].

Ο κληρονομικός ορθοκολικός καρκίνος περιλαμβάνει τον οικογενή και τον κληρονομούμενο. Ο οικογενής και ο κληρονομούμενος καρκίνος παρατηρούνται σε άτομα οικογενειών με λανθασμένο γονίδιο κληρονομούμενο από τον πατέρα ή τη μητέρα.

Η οικογενής αδενωματώδης πολύποση και ο κληρονομικός μη πολυποειδής ορθοκολικός καρκίνος είναι οι δύο μορφές του κληρονομικού ορθοκολικού καρκίνου[7].

Ο σποραδικός ορθοκολικός καρκίνος είναι μια νόσος της προχωρημένης ηλικίας και το ποσοστό των ανθρώπων το οποίον φτάνει σε γήρας διαρκώς αυξάνει. Η μέση ηλικία διάγνωσης του ορθοκολικού καρκίνου είναι μετά το εβδομικοστό έτος.

Ιδιότητες της βιταμίνης D

Ο όρος βιταμίνη D σημαίνει τη βιταμίνη D2 και τη βιταμίνη D3. Η βιταμίνη D σχετίζεται με την οστική ανάπτυξη. Τα επίπεδα της βιταμίνης D στον ορό υπολογίζονται μετρώντας τα επίπεδα του κύριου μεταβολίτη της, της 25 υδροξυβιταμίνης D3.

Τα επίπεδα της 25 υδροξυβιταμίνης D3, τα οποία είναι χαμηλότερα των 30 ng/ml χαρακτηρίζονται ως ανεπάρκεια της βιταμίνης D. Τα επίπεδα της 25 υδροξυβιταμίνης D3, τα οποία είναι χαμηλότερα των 20 ng/ml χαρακτηρίζονται ως έλλειψη της βιταμίνης D.

Αικατερίνη Δ. Γκέλη Ιατρός, Ακτινοδιαγνώστρια ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ Υπερηχογραφική διαγνωστική, Μαστογραφική διάγνωση, Προληπτική Ιατρική, Ιατρική Διατροφολογία, Περιβαλλοντική Ιατρική, Συμπληρωματική Ιατρική, Βιταμίνη D

Η ανεπάρκεια και η έλλειψη της βιταμίνης D προκαλούν ανώμαλη οστική ανάπτυξη. Η επάρκεια της βιταμίνης D προλαβαίνει τη ραχίτιδα (στα παιδιά), την οστεομαλακία (στους ενηλίκους) και την οστεοπόρωση. Η βιταμίνη D διαθέτει ανοσοτροποποιητικές [3], καρκινοπροστατευτικές [4] καρδι-αγγειοπροστατευτικές ιδιότητες[5].

Οι μη οστεοπροστατευτικές ιδιότητες της βιταμίνης D οφείλονται στο γεγονός ότι σχεδόν σε κάθε ιστό του σώματος υπάρχουν υποδοχείς για τη βιταμίνη D [vitamin D receptors, VDR].

Σχέση της βιταμίνης D και της εκδήλωσης διαφόρων νόσων

Είναι γνωστό ότι ακόμη και οι ήπιες μορφές έλλειψης βιταμίνης D αυξάνουν τον κίνδυνο εκδήλωσης καρδιαγγειακής νόσου ή σακχαρώδους διαβήτη.

Επίσης έχει παρατηρηθεί ότι η έλλειψη ή η ανεπάρκεια βιταμίνης D σχετίζεται και με την εκδήλωση καρκίνου, όπως ο παγκρεατικός και ο ορθοκολικός. Τούτο αποδίδεται στην επίδραση της βιταμίνης D στη διαφοροποίηση των κυττάρων, την αγγειογένεση, τους μηχανισμούς επιδιόρθωσης του DNA και στη μεταγραφή πολυάριθμων γονιδίων [19].

Πρόσφατες μελέτες αναφέρουν ότι οι γυναίκες που έχουν έλλειψη βιταμίνης D3 βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο κατά 253% να αναπτύξουν ορθοκολικό καρκίνο [28].

H καρκινοπροστατευτική δράση της βιταμίνης D

Από τους μεταβολίτες της βιταμίνης D η 1,25 διυδρόξυβιταμίνη D3 [1,25(OH)2D3 (καλσιφερόλη)] προκαλεί βιολογικά αποτελέσματα, διότι συνδέεται με τους υποδοχείς της βιταμίνης D [VDR].

Δρ Σουλαντίκας Κωνσταντίνος Ιατρός, Ωτορινολαρυγγολόγος, Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Επιμελητής ΩΡΛ Κλινικής του Ναυτικού Νοσοκομείου Αθηνών Λουτρακίου 46, Αθήνα, Άγιος Δημήτριος, 17342 Τηλ.2109358105, 6937204200,e-mail: soulantikas@hotmail.com ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ: Ωτορινολαρυγγολογία ενηλίκων και παίδων, Νευροωτολογία, Ακοολογία, Χειρουργική της ρινός, Oγκολογία Κεφαλής και τραχήλου, ΩΡΛ Αλλεργία, Φωνιατρική, Προληπτική Ιατρική, Περιβαλλοντική Ιατρική, Συμπληρωματική Ιατρική, Βιταμίνη D

H ενεργοποίηση των VDR από την 1,25(OH)2D3 οδηγεί στη διατήρηση των επιπέδων του ασβεστίου και του φωσφόρου του αίματος. Οι VDR συμμετέχουν επίσης στον πολλαπλασιασμό και τη διαφοροποίηση των κυττάρων [4].

Από εικοσαετίας οι επιδημιολογικές, οι πειραματικές και οι κλινικές μελέτες έχουν δείξει ότι η βιταμίνη D ασκεί σημαντικό προστατευτικό αποτέλεσμα κατά της ανάπτυξης του καρκίνου [4].

Oι αντικαρκινικές δραστηριότητες της βιταμίνης D ασκούνται από την 1,25(OH)2D3, η οποία ρυθμίζει τον κυτταρικό κύκλο, την απόπτωση, την προσκόλληση, καθώς επίσης και την κυτταρική διαφοροποίησης και πολλαπλασιασμού των κυττάρων.

Τα επαρκή επίπεδα βιταμίνης D μπορεί να είναι επωφελή για τη διατήρηση της ακεραιότητας του DNA και τη ρύθμιση του ρυθμού ανάπτυξης των κυττάρων [20].

Ο καρκινοπροστατευτικός μηχανισμός της βιταμίνης D λειτουργεί μέσω διάφορων μοριακών οδών, όπως η σηματοδότηση του παράγοντα ανάπτυξης [growth factor] και της σηματοδότησης του παράγοντα ανάπτυξης μετασχηματισμού-β-SMAD.

Η κατάσταση της βιταμίνης D και τα επίπεδα του ινσουλινοειδούς παράγοντα ανάπτυξης-1 και του C-πεπτιδίου έχουν εμπλακεί επίσης στην ορθοκολική καρκινογένεση. Παρά τούτο σε αντίθεση με τη βιταμίνη D ο IGF-1 δεν είναι ένας εύκολα τροποποιήσιμος παράγοντας [21].

Βελτιώνοντας όμως τα επίπεδα της βιταμίνης D μπορεί να περιοριστεί ο κίνδυνος ορθοκολικού καρκίνου που σχετίζεται με υψηλότερα επίπεδα αναλογίας IGF-1/IGFBP-3 ή C-πεπτιδίου [21].

Eίναι ενδιαφέρον το γεγονός ότι η βιταμίνη D περιορίζει τη συχνότητα του ορθοκολικού καρκίνου, όταν προσλαμβάνεται συμπληρωματικά σε μεγάλες δόσεις, όταν τα επίπεδα της 25(OH)D3 στον ορό είναι υψηλά και όταν με την έκθεση του σώματος στην υπεριώδη ακτινοβολία Β παράγονται αυξημένες ποσότητες βιταμίνης D3 στο δέρμα και στη συνέχεια στο υπόλοιπο σώμα.

Επιπρόσθετα, ο συνδυασμός της βιταμίνης D3 με άλλους αντικαρκινικούς παράγοντες μπορεί να ελέγξει αποτελεσματικά την ανάπτυξη του ορθοκολικού καρκίνου [6].

Τροποποίηση της σύνθεσης και του καταβολισμού της βιταμίνης D στον ορθοκολικό βλεννογόνο

Πολλαπλοί παράγοντες ευθύνονται για την πρόκληση του ορθοκολικού καρκίνου, καθώς ο ορθοκολικός βλεννογόνος επηρεάζεται άμεσα από τις τροφές που καταλήγουν στον εντερικό αυλό και επηρεάζουν τα κύτταρα του εντερικού βλεννογόνου.

Φαίνεται ότι το σύστημα της βιταμίνης D παίζει κεντρικό ρόλο στις διάφορες οδούς μοριακής προφύλαξης κατά του καρκίνου.

Η ανεπάρκεια ή η έλλειψη της 25-υδροξυβιταμίνης D3 στον ορό, έχει συνδεθεί σύμφωνα με τις μέχρι σήμερα υπάρχουσες επιδημιολογικές μελέτες με αύξηση της συχνότητας του ορθοκολικού καρκίνου. Τούτο πιθανότατα οφείλεται στο γεγονός ότι η 25-υδροξυβιταμίνης D3 είναι ένας κύριος καθοριστικός παράγοντας για τη σύνθεση της 1,25-διυδροξυβιταμίνης D3 στα κύτταρα του ορθοκολικού βλεννογόνου.

Αφού συνδεθεί η βιταμίνη D3 με τους υποδοχείς της στα κύτταρα του εντερικού βλεννογόνου ρυθμίζει τον πολλαπλασιασμό, τη διαφοροποίηση και την απόπτωσή τους με έναν αυτοκρινή/παρακρινή τρόπο.

[Σημείωση:Αυτοκρινής είναι αυτός που σχετίζεται με αυτοδιέγερση μέσω κυτταρικής παραγωγής ενός παράγοντα και ενός ειδικού γιαυτόν, υποδοχέα. Παρακρινής: αυτός που εκκρίνει μια ορμόνη από όργανο, που δεν είναι ενδοκρινής αδένας].

Στην αρχή της δημιουργίας της κακοήθειας ενισχύεται η σύνθεση της βιταμίνης D3 για να αντιρροπήσει τον κυτταρικό υπερπολλαπλασιασμό, ενώ στους προχωρημένου βαθμού όγκους ο καταβολισμός ξεπερνάει τη σύνθεση.

Το ορθοκολικό σύστημα της βιταμίνης D ρυθμίζεται από διάφορους γνωστούς φυσικούς παράγοντες. Ένας από τους πιο σημαντικούς, από αυτούς τους παράγοντες είναι το ασβέστιο της διατροφής , το οποίο αν προσλαμβάνεται σε μικρές ποσότητες οδηγεί σε ενίσχυση του καταβολισμού της 1,25-διυδροξυβιταμίνης D3 του ορθοκολικού βλεννογόνου [8].

Τα οιστρογόνα μπορούν να αυξήσουν την έκφραση και δραστηριότητα της 25-υδροξυβιταμίνη D -1άλφα-υδροξυλάσης , η οποία συνθέτει την 25-υδροξυβιταμίνη D στο ήπαρ. .

Λόγω της ενισχυμένης σύνθεσης του ενεργού μεταβολίτη της βιταμίνης D , δηλαδή της 25-υδροξυβιταμίνης D, αυτό μπορεί να συμβάλλει στην προστασία των γυναικών από τον ορθοκολικό καρκίνο [8].

Κατά την εξέλιξη του όγκου, η έκφραση της 25-υδροξυβιταμίνη D-1άλφα-υδροξυλάσης καθώς επίσης και αυτής που την καταβολίζει, δηλαδή της 25-υδροξυβιταμίνης D-24- υδροξυλάσης φαίνεται να βρίσκεται κάτω από επιγενετικό έλεγχο, όπως τούτο έχει αποδειχτεί μετά από χορήγηση φυτοοιστρογόνων και φυλλικού οξέος [8] .

Είναι κοινά αποδεκτό ότι η παθογένεση του σποραδικού ορθοκολικού καρκίνου είναι πολυπαραγοντική και αυτά είναι μόλις λίγα παραδείγματα της ρυθμιστικής ικανότητας φυσικών ουσιών (θρεπτικά συστατικά) να βελτιώσουν το κολονικό σύστημα της βιταμίνης D [8].

Οι υπάρχουσες μέχρι σήμερα πειραματικές και κλινικές παρατηρήσεις δείχνουν επίμονα αντίστροφη σχέση μεταξύ της βιταμίνης D και του κινδύνου ανάπτυξης ορθοκολικού καρκίνου [22].

Παρά τούτο, η προστασία από τον ορθοκολικό καρκίνο με τη χορήγηση βιταμίνης D θα μπορούσε να είναι κεντρικής σημασίας, με τους διατροφικούς παράγοντες να αυξάνουν την αποτελεσματικότητα του συστήματος της βιταμίνης D με στοχευμένο τρόπο. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει στην πρόληψη του κυτταρικού υπερπολλαπλασιασμού ή την καθυστέρηση της εξέλιξης του ορθοκολικού όγκου, να εκδηλωθεί κλινικά.

Ο περιορισμός του κινδύνου πρόκλησης ορθοκολικού καρκίνου και η χορήγηση βιταμίνης D3

Πρόσφατες επιδημιολογικές και πειραματικές μελέτες υποστηρίζουν ότι υπάρχει σχέση μεταξύ της έλλειψης βιταμίνης D3 και του κινδύνου εκδήλωσης μιας μεγάλης ποικιλίας ανθρωπίνων νόσων και ιδιαίτερα του ορθοκολικού καρκίνου [9].

Τα άτομα που έχουν υψηλότερα επίπεδα της 25-υδροξυβιταμίνη D3 στον ορό τους εμφανίζουν ένα μικρότερο κίνδυνο να αναπτύξουν ορθοκολικό καρκίνο [9] και ιδίως του ορθού [24]. Tα υψηλά προδιαγνωστικά επίπεδα της 25-υδροξυβιταμίνη D3 στον ορό σχετίζονται με βελτιωμένη επιβίωση των ασθενών με ορθοκολικό καρκίνο [10].

Τα υψηλότερα επίπεδα της 25- υδροξυβιταμίνης D3 στον ορό, πριν και μετά από τη διάγνωση του καρκίνου του παχέος εντέρου σχετίζονται με σημαντική μείωση κατά 48% της συνολικής θνησιμότητας από τη νόσο [27].

Ο Garland CF, και οι συνεργάτες του (1989) ερεύνησαν τα επίπεδα της 25 υδροξυβιταμίνης D3 σε 25829 άτομα, από το 1974 και επί 8 συνεχή χρόνια και τα συσχέτισαν με τον κίνδυνο εκδήλωσης καρκίνου του παχέος εντέρου. Στην έρευνα αυτή βρέθηκε ότι ο κίνδυνος εκδήλωσης καρκίνου του παχέος εντέρου ήταν περιορισμένος κατά 75% στα ‘ατομα που είχαν επίπεδα 25(ΟΗ)D στον ορό 27-32 ng/ml και κατά 80% στα άτομα που είχαν επίπεδα 25(ΟΗ)Dστον ορό 33-41 ng/ml [26].

Σε μια μετα-ανάλυση πέντε επιδημιολογικών μελετών βρέθηκε ελάττωση κατά 51% στον κίνδυνο εκδήλωσης ορθοκολικού καρκίνου με την παρουσία υψηλών επιπέδων της 25(OH)D [27].

Ρυθμίζοντας την έκφραση πολλών γονιδίων μέσω διαφόρων μηχανισμών η 1,25(OH)2D3 προκαλεί διαφοροποίηση, ελέγχει το μεταβολισμό της αποτοξίνωσης και τον κυτταρικό φαινότυπο, ευαισθητοποιεί τα κύτταρα στην απόπτωση και αναστέλλει τον πολλαπλασιασμό των καρκινικών κυττάρων του ορθοκολικού βλεννογόνου, όταν καλλιεργούνται στο εργαστήριο.

Επίμονα η 1,25(OH)2D3 και διάφορες ανάλογες προς αυτήν ουσίες ελαττώνουν την εντερική ογκογένεση σε πειραματόζωα. Παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχουν πολλές μοριακές, γενετικές και κλινικές πληροφορίες επί ανθρώπων ακόμη, εν τούτοις από τις μέχρι τώρα υπάρχουσες ανακοινώσεις περιγράφεται ότι η βιταμίνη D3 ασκεί προστατευτικό αποτέλεσμα κατά του ορθοκολικού καρκίνου [9].

Αντίσταση εντερικού βλεννογόνου στην βιταμίνη D

Σε αντίθεση με τα παραπάνω θετικότατα δεδομένα της καρκινοπροστασίας κατά του ορθοκολικού καρκίνου από τη βιταμίνη D, έχουν ανακοινωθεί περιπτώσεις επί ανθρώπων, στους οποίους χορηγήθηκε συμπληρωματικά βιταμίνη D, η οποία όμως βρέθηκε αναποτελεσματική στον περιορισμό του κινδύνου ορθοκολικού καρκίνου.

Μια εξήγηση γιαυτές τις αντιφάσεις είναι η χρονική στιγμή της χορήγησης της βιταμίνης D . Είναι πιθανόν , οι καρκινικές βλάβες στο παχύ έντερο να έχουν εξελιχθεί σε τέτοιο στάδιο, το οποίο δεν ανταποκρίνεται στη βιταμίνη D.

Μια τέτοια απώλεια της σωματικής απόκρισης στη βιταμίνη D περιλαμβάνεται στα όρια μιας επιγενετικής αλλαγής. Επιγενετική αλλαγή σημαίνει τις κληρονομίσιμες αλλαγές της γονιδιακής έκφρασης που συμβαίνουν χωρίς τροποποίηση της αλληλουχίας του DNA [23].

Δοσολογία της βιταμίνης D3 στην πρόληψη του ορθοκολικού καρκίνου

Βάσει της ανακοίνωσης του Institute of Medicine των ΗΠΑ για τη δοσολογία της βιταμίνης D3 ισχύουν για τις διάφορες ηλικίες οι δοσολογίες του παρακάτω πίνακα, για άτομα που δεν έχουν μετρήσει τα επίπεδα της D3 (25 –υδροξυβιταμίνη D3) στον ορό.

Γενικά και σύμφωνα με την πρόσφατη ανακοίνωση του Institute of Medicine των ΗΠΑ έχει προταθεί η ακόλουθη δοσολογία της βιταμίνης D3 [11].

ΠΙΝΑΚΑΣ: Δοσολογία βιταμίνης D3

Ανεξάρτητα από τον παραπάνω γενικό κανόνα της δοσολογίας της βιταμίνης D3 η ασφαλής συμπληρωματική χορήγηση της βιταμίνης D3 αποφασίζεται βάσει των μετρήσεων των επιπέδων του μεταβολίτη 25 υδροξυβιταμίνη D3 ή [25 (OH) D3] στον ορό.

Η εξασφάλιση μέσων επιπέδων της 25(OH)D στον ορό 75-110 nmol/l (30-44 ng/ml) παρέχουν ιδανικά οφέλη χωρίς να αυξάνουν οι κίνδυνοι για την υγεία. Αυτά τα επίπεδα μπορεί να εξασφαλιστούν χορηγώντας από το στόμα 1,800 έως 4,000 IU βιταμίνης D3 , καθημερινά [25].

Η θεραπεία της έλλειψης βιταμίνης D σε υγιή κατά τα άλλα άτομα, με τη χορήγηση από το στόμα 2000-7000 IU [2-7 σταγόνες D3-Gkelin drops] καθημερινά είναι επαρκείς για τη διατήρηση όλο το έτος επιπέδων της 25(OH)D3 στον ορό μεταξύ των 40-70 ng/ml

Στα άτομα που πάσχουν από σοβαρή νόσο που σχετίζεται με έλλειψη της βιταμίνης , όπως ο καρκίνος, καρδιοπάθεια, πολλαπλή σκλήρυνση, διαβήτης, αυτισμός, κλπ οι δόσεις θα πρέπει να είναι επαρκείς για να διατηρούνται επίπεδα της 25(OH)D3 στον ορό μεταξύ των 55 -70 ng/ml.

Οι πάσχοντες από σοβαρή νόσο και έλλειψη βιταμίνης D3 δεν αρκεί να παίρνουν επιθετικά συμπληρωματική βιταμίνη D3 , αλλά θα πρέπει να μετρούν συχνότερα τα επίπεδα της 25(OH)D3 και του ασβεστίου τους, στον ορό.

Η χορήγηση βιταμίνης D3 θα πρέπει να χορηγείται πάντοτε συμπληρωματικά στους ασθενείς με σοβαρή νόσο και ποτέ δεν πρέπει να υποκαθιστά την καθορισμένη θεραπεία [28].

H βιταμίνη D3 κυκλοφορεί υπό μορφή δισκίων, καψουλών και υδατικών διαλυμάτων. Όμως η απορρόφηση της βιταμίνης D3 από το έντερο αυτών των μορφών ποικίλλει.

Η βιταμίνη D3 , ως λιποδιαλυτή βιταμίνη αποροφάται ασφαλέστερα, όταν το έκδοχο που τη συνοδεύει είναι κάποια λιπαρή ουσία, όπως το ελαιόλαδο.

Στην Ελλάδα κυκλοφορεί βιταμίνη D3 διαλυμένη σε εξευγενισμένο ελαιόλαδο με την εμπορική ονομασία D3-Gkelin drops.

Κάθε σταγόνα D3-Gkelin drops περιέχει 1000 Ι.U βιταμίνης D3. H βιταμίνη D3 (D3-Gkelin σταγόνες) μπορεί να ληφθεί ως συμπλήρωμα διατροφής σε δόση, ανάλογα με την ηλικία, όπως περιγράφεται στον παραπάνω πίνακα.

Σύμφωνα με τον πίνακα δοσολογίας της βιταμίνης D3 του Institute

of Medicine των ΗΠΑ συνήθως αρκούν 1-2 σταγόνες για άτομα άνω του ενός έτους. Ο θεράπων ιατρός θα καθορίσει, αν θα πρέπει να λαμβάνεται μεγαλύτερη δοσολογία για ειδικούς ιατρικούς λόγους και ανάλογα με τα επίπεδα της 25 υδροξυβιταμίνης D3 στον ορό.

H βιταμίνη D3 (D3-Gkelin drops) λαμβάνεται μετά το φαγητό.

Υπερδοσολογία βιταμίνης D3.

Η χορήγηση σε ενήλικες 1250 micrograms/ημερησίως (50,000 IU) μπορεί να προκαλέσει μέσα σε αρκετούς μήνες τοξικότητα με υπερασβεστιαιμία, που εκδηλώνεται με λήθαργο, διαταραχή της μνήμης, διανοητική σύγχυση, διαταραχή της ισορροπίας.

Η χορήγηση σε βρέφη 1000 micrograms/ημερησίως (40,000 IU) έχει προκαλέσει τοξικότητα μέσα σε ένα μήνα. Η χορήγηση υψηλών δόσεων βιταμίνης D, σε δόση περίπου 10.000 ΙU/ημερησίως σε ασθενείς με σκλήρυνση κατά πλάκας είναι ασφαλής και με ενδείξεις πρόκλησης ανοσοτροποποιητικών αποτελεσμάτων [12].

Τοξικότητα βιταμίνης D3

Η μεγιστοποίηση του φυσιολογικού οφέλους από τη λήψη της βιταμίνης D3 στο μυοσκελετικό σύστημα, το κεντρικό και το περιφερικό νευρικό σύστημα, την καρδιά και το περιφερικό καρδιαγγειακό σύστημα, το αναπνευστικό σύστημα, το δέρμα, τους οφθαλμούς, τα δόντια, τη ρύθμιση του σακχάρου στο αίμα και την αντίσταση στις λοιμώξεις και την εκδήλωση αλλεργίας απαιτεί την καθημερινή λήψη τουλάχιστον 1000-2000ΙU βιταμίνης D3 [13].

Η μακρόχρονη καθημερινή λήψη μέχρι και 10.000 ΙU βιταμίνης D3 δεν προκαλεί σημεία και συμπτώματα τοξικότητας και είναι ασφαλής για το σύνολο του γενικού πληθυσμού των ενηλίκων, που κατά τα άλλα είναι υγιείς. Η καθημερινή λήψη 2000 ΙU βιταμίνης D3 είναι υποπενταπλάσια δόση της ασφαλούς δόσης των 10.000 ΙU.

Η τοξικότητα της βιταμίνης D συμβαίνει με επίπεδα 25(ΟΗ)D3 >500nmol/L ή υψηλότερα. Με τοξικότητα σχετίζεται η λήψη βιταμίνης D3 σε ποσότητα συνήθως άνω των 20.000 IU ημερησίως [15]. Βλέπε περισσότερα: Οξεία Μέση Ωτίτιδα και D3-Gkelin

Βιβλιογραφία

1. Jemal A, Siegel R, Ward E, Hao Y, Xu J, Thun MJ. Cancer statistics, 2009. CA Cancer J Clin. 2009 Jul-Aug;59(4):225-49. Epub 2009 May 27.

2. Center MM, Jemal A, Smith RA, Ward E.

Worldwide variations in colorectal cancer. CA Cancer J Clin. 2009 Nov-Dec;59(6):366-78.

3. Munger KL, Levin LI, Hollis BW, Howard NS, Ascherio A. Serum 25-hydroxyvitamin D levels and risk of multiple sclerosis. JAMA. 2006 Dec 20;296(23):2832-8.

4. Ingraham BA, Bragdon B, Nohe A. Molecular basis of the potential of vitamin D to prevent cancer. Curr Med Res Opin. 2008 Jan;24(1):139-49.

5. Melamed ML, Muntner P, Michos ED, Uribarri J, Weber C, Sharma J, Raggi P. Serum 25-hydroxyvitamin D levels and the prevalence of peripheral arterial disease: results from NHANES 2001 to 2004. Arterioscler Thromb Vasc Biol. 2008 Jun;28(6):1179-85. Epub 2008 Apr 16.

6. Cross HS, Nittke T, Peterlik M. Modulation of vitamin D synthesis and catabolism in colorectal mucosa: a new target for cancer prevention. Anticancer Res. 2009 Sep;29(9):3705-12.

7. Lynch HT, de la Chapelle A. Hereditary colorectal cancer. N Engl J Med. 2003 Mar 6;348(10):919-32.

8. Cross HS, Nittke T, Peterlik M. Modulation of vitamin D synthesis and catabolism in colorectal mucosa: a new target for cancer prevention. Anticancer Res. 2009 Sep;29(9):3705-12.

9. Pereira F, Larriba MJ, Muñoz A. Vitamin D and colon cancer. Endocr Relat Cancer. 2012 Mar 1.

10. Fedirko V, Riboli E, Tjønneland A, et al. Prediagnostic 25-Hydroxyvitamin D, VDR and CASR Polymorphisms, and Survival in Patients with Colorectal Cancer in Western European Populations. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev. 2012 Apr;21(4):582-93.

11. . Holick MF. Vitamin D deficiency. N Engl J Med. 2007 Jul 19;357(3):266-81.

12 Bischoff-Ferrari HA, Dawson-Hughes B, Staehelin HB, Orav JE, Stuck AE, Theiler R, Wong JB, Egli A, Kiel DP,Henschkowski J. Fall prevention with supplemental and active forms of vitamin D: a meta-analysis of randomised controlled trials. BMJ. 2009 Oct 1;339:b3692..

13. Bischoff-Ferrari HA, Shao A, Dawson-Hughes B, Hathcock J, Giovannucci E, Willett WC. Benefit-risk assessment of vitamin D supplementation.Osteoporos Int. 2010 Jul;21(7):1121-32. Epub 2009 Dec 3.

14. Rhodes LE, Webb AR, Fraser HI, Kift R, Durkin MT, Allan D, O'Brien SJ, Vail A, Berry JL. Recommended summer sunlight exposure levels can produce sufficient (> or =20 ng ml(-1)) but not the proposed optimal (> or =32 ng ml(-1)) 25(OH)D levels at UK latitudes. J Invest Dermatol. 2010 May;130(5):1411-8. Epub 2010 Jan 14.

15. Burton JM, Kimball S, Vieth R, Bar-Or A, Dosch HM, Cheung R, Gagne D, D'Souza C, Ursell M, O'Connor P. A phase I/II dose-escalation trial of vitamin D3 and calcium in multiple sclerosis. . Neurology. 2010 Jun 8;74(23):1852-9. Epub 2010 Apr 28.

16. Haines ST, Park SK. Vitamin D Supplementation: What's Known, What to Do, and What's Needed. Pharmacotherapy. 2012 Apr;32(4):354-82.

17. Maji D. Vitamin D toxicity. Indian J Endocrinol Metab. 2012 Mar;16(2):295-6.

18. Cooper K, Squires H, Carroll C, Papaioannou D, Booth A, Logan RF, Maguire C, Hind D, Tappenden P. Chemoprevention of colorectal cancer: systematic review and economic evaluation. Health Technol Assess. 2010 Jun;14(32):1-206.

19. Eichhorn A, Lochner S, Belz GG. Vitamin D for prevention of diseases? Dtsch Med Wochenschr. 2012 Apr 10.

20. Nair-Shalliker V, Armstrong BK, Fenech M. Does vitamin D protect against DNA damage? Mutat Res. 2012 Feb 24.

21. Wu K, Feskanich D, Fuchs CS, Chan AT, Willett WC, Hollis BW, Pollak MN, Giovannucci E. Interactions between plasma levels of 25-hydroxyvitamin D, insulin-like growth factor (IGF)-1 and C-peptide with risk of colorectal cancer.

PLoS One. 2011;6(12):e28520. Epub 2011 Dec 28.

22. Giardina C, Madigan JP, Tierney CA, M Brenner B, Rosenberg DW. Vitamin D resistance and colon cancer prevention. Carcinogenesis. 2012 Mar;33(3):475-82.

23. Giardina C, Madigan JP, Tierney CA, M Brenner B, Rosenberg DW. Vitamin D resistance and colon cancer prevention. Carcinogenesis. 2012 Mar;33(3):475-82. Epub 2011 Dec 16.

24. Lee JE, Li H, Chan AT, Hollis BW, Lee IM, Stampfer MJ, Wu K, Giovannucci E, Ma J. Circulating levels of vitamin D and colon and rectal cancer: the Physicians' Health Study and a meta-analysis of prospective studies. Cancer Prev Res (Phila). 2011 May;4(5):735-43. Epub 2011 Mar 23.

25. Bischoff-Ferrari HA, Shao A, Dawson-Hughes B, Hathcock J, Giovannucci E, Willett WC. Benefit-risk assessment of vitamin D supplementation. Osteoporos Int. 2010 Jul;21(7):1121-32. Epub 2009 Dec 3.

26. Garland CF, Comstock GW, Garland FC, Helsing KJ, Shaw EK, Gorham ED. Serum 25-hydroxyvitamin D and colon cancer: eight-year prospective study. Lancet. 1989 Nov 18;2(8673):1176-8.

27. Ng K, Wolpin BM, Meyerhardt JA, Wu K, Chan AT, Hollis BW, Giovannucci EL, Stampfer MJ, Willett WC, Fuchs CS. Prospective study of predictors of vitamin D status and survival in patients with colorectal cancer. Br J Cancer. 2009 Sep 15;101(6):916-23. Epub 2009 Aug 18.

28. Holick MF. Vitamin D and sunlight: strategies for cancer prevention and other health benefits. Clin J Am Soc Nephrol. 2008 Sep;3(5):1548-54.