Δρ Δημήτριος Ν. Γκέλης  MD, ORL, DDS, PhD Ιατρός, Ωτο-ρινολαρυγγολόγος, Οδοντίατρος, Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών Φλάμπουρο Λουτρακίου, 20300, Τηλ. 2744023768, 6944280764,  pharmage@otenet.gr   www.gelis.gr   www.pharmagel.gr IΔΙΑΙΤΕΡΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ: Συμπληρωματική Ιατρική, Προληπτική Ιατρική, Περιβαλλοντική Ιατρική, Ιατρική Διατροφολογία, Αντιγήρανση, Medical Life Coaching

Γκέλη Αικατερίνη           Ιατρός, Ακτινοδιαγνώστρια Άσσος, Κορινθίας, τηλ. 6944644820 ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ:         Περιβαλλοντική Ιατρική, Προληπτική Ιατρικιή, Ιατρική Διατροφολογία

Η βιταμίνη D παίζει μείζονα ρόλο στην ανάπτυξη, στην αύξηση και την ωρίμανση ιστών, όπως οι πνεύμονες και ο εγκέφαλος. Το βρέφος εξαρτάται από τη μητέρα του, όσον αφορά τη βιταμίνη D. H έλλειψη βιταμίνης D στη μητέρα έχει ως επακόλουθο την έλλειψη βιταμίνης D στο νεογνό [1].

Κινδυνεύουν όλες οι μητέρες και τα βρέφη τους να πάθουν έλλειψη βιταμίνης D; Και ποιοί είναι οι παράγοντες κινδύνου για την πρόκληση έλλειψης βιταμίνης D;

Πρακτικά οι μητέρες και τα βρέφη τους  είναι δυνατόν να βρίσκονται σε κίνδυνο  έλλειψης βιταμίνης D3. Oι μητέρες που θηλάζουν θα πρέπει να ελέγχουν τα επίπεδα της 25 υδροξυβιταμίνης D3 ανά τρίμηνο. Οι θηλάζουσες μητέρες πρέπει να έχουν επίπεδα 25 υδροξυβιταμίνης D3 50-80ng/ml. Aν διαπιστωθεί η ύπαρξη ανεπάρκειας ή έλλειψης βιταμίνης D3, οι μητέρες πρέπει να παίρνουν καθημερινά βιταμίνη D3 (4-6 σταγόνες D3 Gkelin drops).

Σε περίπτωση που τα βρέφη  σιτίζονται μόνο με μη μητρικό γάλα είναι ασφαλή, διότι τα βρεφικά γάλατα περιέχουν 400IU ανά λίτρο.

Παράγοντες κινδύνου πρόκλησης έλλειψης βιταμίνης D είναι η περιορισμένη έκθεση  στο ηλιόφως και το σκούρο χρώμα του δέρματος, το οποίο χρειάζεται μεγαλύτερης διάρκειας  έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία Β [UVB] , τις μεσημεριανές ώρες του καλοκαιριού, προκειμένου να παραχθούν επαρκείς ποσότητες βιταμίνης D3 [11].

Είναι δυνατόν να προσλάβει ένα άτομο  αρκετή βιταμίνη D3, εκθέτοντας το σώμα του στον ήλιο,  χωρίς να του χορηγηθεί συμπληρωματικά  βιταμίνη D3;

Όταν εκτίθεται το γυμνό σώμα στην ηλιακή ακτινοβολία μπορεί να φωτοσυνθέσει στο δέρμα του τη βιταμίνη D3. Αυτό είναι δύσκολο έως ακατόρθωτο το χειμώνα, διότι οι ακτίνες του ήλιου πέφτουν λοξά στην επιφάνεια της γης κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Από την άλλη πλευρά είναι ακατόρθωτο να φωτοσυντεθεί  βιταμίνη στο δέρμα των κατοίκων των αρκτικών περιοχών της γης όλες τις εποχές του έτους. Επίσης αργούν να φωτοσυνθέσουν στο δέρμα τους τη βιταμίνη D3 τα άτομα με μελαμψό ή μαύρο δέρμα.

Έλλειψη βιταμίνης D3  υπάρχει σε μεγάλο πληθυσμιακό αριθμό των κατοίκων ηλιόλουστων περιοχών της γης, όπως οι χώρες της Μεσογείου, περιλαμβανομένης και της Ελλάδας, αφού οι κάτοικοι της αποφεύγουν ή αδυνατούν να εκτεθούν στον ήλιο τις μεσημβρινές ώρες του καλοκαιριού ή όταν εκτίθενται καλύπτουν το δέρμα τους με αντιηλιακές κρέμες. Όταν λοιπόν επιβεβαιωθεί η έλλειψη ή ανεπάρκεια της βιταμίνης D3 και είναι αδύνατη η έκθεση στον ήλιο, χορηγείται συμπληρωματικά, η η φυσική και όχι η συνθετική  μορφή τηςς βιταμίνης D3, που φέρεται μέσα σε βιολογικό εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο (D3 Gkelin drops). 

Σύμφωνα με τον  Holick, ή έκθεση του γυμνού ανθρωπίνου σώματος, στο μεσημεριανό ήλιο του καλοκαιριού, επί 12-15 λεπτά απορροφάει την  ελάχιστη δόση πρόκλησης  ερυθήματος, το επόμενο 24ώρο. Αυτή η  δόση της υπεριώδους ακτινοβολίας Β  που προκαλεί ελαφρό ερύθημα στο δέρμα 24 ώρες μετά την έκθεση, ισοδυναμεί με την παραγωγή 20.000 μονάδων βιταμίνης D3 [12].

Σε μελέτες που έχουν γίνει βρέθηκε ότι τα παιδιά και ιδιαίτερα τα βρέφη, μπορεί να χρειάζονται μικρότερης διάρκειας έκθεση στον ήλιο, συγκριτικά με τους ενηλίκους, προκειμένου να φωτοσυνθέσουν στο δέρμα τους βιταμίνη D3 . Αυτό οφείλεται  στο ότι έχουν μεγαλύτερη επιφάνεια δέρματος σε σχέση με τον όγκο του σώματός τους και  ενισχυμένη ικανότητα να παράγουν βιταμίνη D3, σε σύγκριση με τα ενήλικα άτομα.

Σε μια μελέτη που έγινε το  1985 βρέθηκε ότι έκθεση στον ήλιο των βρεφών με πάνες για 30 λεπτά ή 2 ώρες με όλη τους την ενδυμασία, χωρίς καπέλο, διατήρησε τις συγκεντρώσεις της  25 υδροξυβιταμίνης D3  στα 11 ng/mL (27.5 nmol/L) [13]. Η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής συνιστά όπως τα παιδιά κάτω των 6 μηνών, να μην εκτίθενται γυμνά στην ηλιακή ακτινοβολία για την αποφυγή των κινδύνων ενός μελλοντικού καρκίνου του δέρματος [14].

Προς το παρόν, δεν υπάρχουν οδηγίες  για τη διάρκεια έκθεσης του παιδιατρικού πληθυσμού στον ήλιο, διότι η φωτοσύνθεση της βιταμίνης D3  στο δέρμα ποικίλει μεταξύ των ατόμων διαφόρων ηλικιών, πράγμα που κάνει δύσκολη τη δημιουργία συστάσεων.

Η ανεπάρκεια  δεδομένων και οι κίνδυνοι που σχετίζονται με την παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο οδηγούν στην προσθήκη βιταμίνης D σε ορισμένα τρόφιμα και τη συμπληρωματική χορήγηση βιταμίνης D3, προκειμένου να γεμίσουν οι αποθήκες της βιταμίνης D3 στο ανθρώπινο σώμα [15].

Με ποια εξέταση αίματος μπορεί να μητέρα να γνωρίσει τα επίπεδα της βιταμίνης D , της ίδιας και του παιδιού της;

Η βιταμίνη D3 υπάρχει μόνον σε ορισμένες τροφές (π.χ. λιπαρά ψάρια, αυγά , γάλα, γαλακτοκομικά) και σε μικρές ποσότητες, ενώ παράγεται σε επαρκείς για το ανθρώπινο οργανισμό , ποσότητες, όταν εκτίθεται γυμνό το ανθρώπινο σώμα στην υπεριώδη ακτινοβολία Β, τους θερινούς κυρίως μήνες, τις μεσημβρινές ώρες και για 12-15 λεπτά της ώρας.

Η βιταμίνη D3, είτε προσλαμβάνεται με τις τροφές, είτε φωτοσυντίθεται στο δέρμα  υπό την επίδραση της υπεριώδους ακτινοβολίας Β [UVB] μεταβολίζεται στο ήπαρ και μετατρέπεται σε 25 υδροξυβιταμίνη D3. Στη συνέχεια η 25 υδροξυβιταμίνη D3 μετατρέπεται με τη μεσολάβηση του μαγνησίου, σε 1,25 διυδροξυβιταμίνη D3.

Tα επίπεδα της βιταμίνης D υπολογίζονται, μετρώντας  τις συγκεντρώσεις της 25 υδροξυβιταμίνη D3 στον ορό του αίματος, του υπό έρευνα ατόμου.

Πότε θεωρούνται φυσιολογικά τα επίπεδα της  25 υδροξυβιταμίνη D3 στο αίμα;

Ορισμοί για τα επίπεδα της βιταμίνης D3 

Σύμφωνα με τις Κλινικές Κατευθυντήριες Οδηγίες της Ενδοκρινολογικής Εταιρείας των ΗΠΑ:

 Έλλειψη βιταμίνης D3 υπάρχει, όταν τα επίπεδα της 25-υδροξυβιταμίνης D3 στον ορό < 20 ng/ml.

Ανεπάρκεια βιταμίνης D3 υπάρχει, όταν τα επίπεδα της 25-υδροξυβιταμίνης D3 στον ορό είναι 21-29 ng/ml.

Επάρκεια βιταμίνης D3 υπάρχει, όταν τα επίπεδα της 25-υδροξυβιταμίνης D3 στον ορό είναι 30-100 ng/ml [16].

Τα απαραίτητα επαρκή επίπεδα για την ομαλή λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού της 25 υδροξυβιταμίνης  D3, σύμφωνα με το  Vitamin D Council, είναι 40-80 ng/ml ή κατ’ άλλους τα 50-70 ng/ml.

Σημείωση: Οι ποσότητες της βιταμίνης D και της   25 υδροξυβιταμίνη  D3 ή  25(OH)D3  στον ορό του αίματος αναφέρονται με διάφορες μονάδες μέτρησης και αυτό είναι αιτία σύγχυσης.  Συνήθως χρησιμοποιούνται τα ng/ml  για τις συγκεντρώσεις στο αίμα. Όμως, συχνά σε πολλά εργαστήρια  χρησιμοποιούνται τα nmol/l, όπου:
1 nmol/l = 2.5 ng/ml.
Συνεπώς…20 ng/ml = 50 nmol/l  και τα 30 ng/ml = 75 nmol/l

Άλες συνήθεις μετρήσεις που χρησιμοποιούνται είναι:
1μg=2.5nmol
2.5μg= 6.25 nmol =100IU
10 μg = 25 nmol = 400 IU

Σε περίπτωση που μια θηλάζουσα μητέρα γνωρίζει ότι έχει ¨φυσιολογικά  επίπεδα βιταμίνης D3, αυτό σημαίνει ότι και το γάλα της περιέχει αρκετή βιταμίνη D3;

ΟΧΙ! Οι ποσότητες της 25 υδροξυβιταμίνης D3, που ανευρίσκονται στο αίμα της μητέρας δεν αντιστοιχούν  προς τις ποσότητες που διέρχονται στο μητρικό γάλα. Διότι στο γάλα εισέρχεται η βιταμίνη D υπό τη μορφή του ενεργού μεταβολίτη της, της 1,25 διυδροξυβιταμίνη D3. Συνεπώς μόνον όταν καθημερινά τροφοδοτείται η μητέρα με επαρκείς ποσότητες βιταμίνης D3 υπάρχει η δυνατότητα να συγκεντρωθούν μικρές ποσότητες βιταμίνης D3 στο μητρικό γάλα.

Στις  θηλάζουσες μητέρες με επαρκή επίπεδα βιταμίνης D3, το μητρικό  γάλα περιέχει πολύ λίγη βιταμίνη D. Κατά  μέσον όρο περιέχει 22 ΙU/λίτρο ( κυμαίνεται από 15 έως 50 ΙU/λίτρο)  [8].

Από το 2015 έχουν δημοσιευτεί στο περιοδικό της Αμερικανικής Ακαδημίας Παιδιατρικής τα αποτελέσματα  της  διπλής τυφλής τυχαιοποιημένης κλινικής μελέτης που έγινε  στο Medical University of South Carolina  και το  University of Rochester in Rochester, NY, των ΗΠΑ  και αφορούσαν  τη μέτρηση των επιπέδων της 25- υδροξυβιταμίνης  D3 σε βρέφη που έπαιρναν είτε κατ’ ευθείαν 400 IU σταγόνες βιταμίνης D3,  από το στόμα, είτε μέσω του μητρικού θηλασμού από μητέρες που έπαιρναν  6,400 IU βιταμίνης D3.

Tα αποτελέσματα αυτής της μελέτης έδειξαν ότι στα βρέφη δημιουργούνται τα ίδια επίπεδα 25 υδροξυβιταμίνης D3, είτε έπαιρναν  καθημερινά 400 IU βιταμίνης D3, είτε οι μητέρες τους έπαιρναν καθημερινά 6.400 IU βιταμίνης D3. [2]. Τα ευρήματα αυτά ισχύουν για τα βρέφη και τις θηλάζουσες μητέρες παγκοσμίως.

Επειδή το  Institute of Medicine των ΗΠΑ έθεσε ως ανώτατο όριο ημερήσιας λήψης της βιταμίνης D3  τις 4000 IU, είναι ασφαλής η δόση για έναν ενήλικο να παίρνει 6400 IU βιταμίνης D3 ημερησίως;

 Η απόφαση του Institute of Medicine των ΗΠΑ  να θέσει ως ανώτατο όριο την καθημερινή λήψη 4000 IU βιταμίνης  D3  ήταν υποκειμενική και δεν ήταν βασισμένη σε οποιαδήποτε κλινική δοκιμή.

Οι κατευθυντήριες οδηγίες της  Αμερικανικής Εταιρείας Ενδοκρινολογίας  αναφέρουν ότι η καθημερινή λήψη 10.000 IU βιταμίνης D3 είναι ασφαλής, χωρίς να προκαλούνται παρενέργειες. Συνεπώς το να παίρνει μια θηλάζουσα μητέρα 6.400 IU βιταμίνης D3 ημερησίως είναι ασφαλής δόση [17].

Είναι δυνατόν ένα βρέφος  να πάρει υπερβολική δόση βιταμίνης D3  από το μητρικό γάλα;

 Αυτό θα μπορούσε να συμβεί μόνον αν η μητέρα έπαιρνε 100.000 IU ημερησίως ή και περισσότερο. Η μητέρες  μπορεί να παίρνουν καθημερινά 6.400 IU βιταμίνης D3 καθ’ όλο το χρονικό διάστημα που θηλάζουν

 Υπάρχουν διαταραχές ή παθήσεις που θα μπορούσαν να υπεισέλθουν στο μηχανισμό απορρόφησης της βιταμίνης D3;

 Μερικές καταστάσεις μπορεί να επηρεάσουν την απορρόφηση της βιταμίνης D3, όπως η παχυσαρκία [18], η λήψη ορισμένων φαρμάκων ή άλλες καταστάσεις που απαιτούν τη λήψη μεγαλύτερων δόσεων βιταμίνης D3, προκειμένου να δημιουργηθούν  επαρκή επίπεδα στο αίμα. Όμως αυτές οι καταστάσεις  δεν επηρεάζουν τη μεταφορά της βιταμίνης D3 από το αίμα στο μητρικό γάλα [2].

Tο D3 Gkelin drops σας αποστέλλεται ταχυδρομικά, σε κάθε πόλη ή περιοχή της Ελλάδος (Ταχυμεταφορές Speedex) στην τιμή των 11.84 Ευρώ περιλαμβανομένου του ΦΠΑ [συν 2,00€ μεταφορικά + 1,86 αντικαταβολή (σύνολο 3,86 Ευρώ)].

Μπορείτε να το παραγγείλετε τηλεφωνώντας: Σταθερό: 2741026658, 2744023768. Κινητό: 6944280764 ή στέλνοντας mail: pharmage@otenet.gr ή μέσω του e-shop της pharmagel. Αν είστε κάτοικος Κύπρου ή άλλης χώρας του εξωτερικού επικοινωνήστε μαζί μας, για να σας πληροφορήσουμε το κόστος των μεταφορικών.

Ώρες επικοινωνίας: Δευτέρα-Παρασκευή: 10.00π.μ-13.00 μμ.
Τις υπόλοιπες ημέρες και ώρες μπορείτε να το παραγγέλλετε, στέλνοντας mail στη διεύθυνση pharmage@otenet.gr, ή με SMS γράφοντας ονοματεπώνυμο, ταχυδρομική διεύθυνση, ταχυδρομικό τομέα, τηλέφωνο επικοινωνίας.

Βιβλιογραφική Τεκμηρίωση

1.Yılmaz B, Aygün C, Çetinoğlu E. Vitamin D levels in newborns and association with neonatal hypocalcemia. J Matern Fetal Neonatal Med. 2017 Jun 14:1-5. doi: 10.1080/14767058.2017.1331430.

2.Hollis BW, Wagner CL, Howard CR, Ebeling M, Shary JR, Smith PG, Taylor SN, Morella K, Lawrence RA, Hulsey TC. Maternal Versus Infant Vitamin D Supplementation During Lactation: A Randomized Controlled Trial. Pediatrics. 2015 Oct;136(4):625-34. doi: 10.1542/peds.2015-1669.

3.Food and Nutrition Board Standing Committee on the Scientific Evaluation of Dietary Reference Intakes. Dietary Reference Intakes for Vitamin D and Calcium. Washington, DC: National Academy Press; 2010

4.Hewison M. Vitamin D and immune function: autocrine, paracrine or endocrine?  Scand J Clin Lab Invest Suppl. 2012;243:92-102. doi: 10.3109/00365513.2012.682862.

5.Ahrens KA, Rossen LM, Simon AE.  Adherence to Vitamin D Recommendations Among US Infants Aged 0 to 11 Months, NHANES, 2009 to 2012. Clin Pediatr (Phila). 2016 Jun;55(6):555-6. doi: 10.1177/0009922815589916. Epub 2015 Jun 7.

6.Roth DE, Leung M, Mesfin E, Qamar H, Watterworth J, Papp E. Vitamin D supplementation during pregnancy: state of the evidence from a systematic review of randomised trials. BMJ. 2017 Nov 29;359:j5237. doi: 10.1136/bmj.j5237.

7.EFSA NDA Panel (EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition and Allergies), (2016). Scientific opinion on Dietary Reference Values for vitamin D. EFSA Journal 2016; 179 pp. doi:10.2903/j.efsa.2016.

8.Leerbeck E, Søndergaard H. The total content of vitamin D in human milk and cow's milk. Br J Nutr. 1980 Jul; 44(1):7-12.[PubMed]

9. Institute of Medicine, Food and Nutrition Board. Dietary Reference Intakes for Calcium and Vitamin D. Washington, DC: National Academy Press, 2010.

10.A. Catharine Ross, JoAnn E. Manson, Steven A. Abrams, John F. Aloia, Patsy M. Brannon, Steven K. Clinton, Ramon A. Durazo-Arvizu, J. Christopher Gallagher, Richard L. Gallo, Glenville Jones, Christopher S. Kovacs, Susan T. Mayne,Clifford J. Rosen, and Sue A. Shapses. The 2011 Report on Dietary Reference Intakes for Calcium and Vitamin D from the Institute of Medicine: What Clinicians Need to Know. J Clin Endocrinol Metab. 2011 Jan; 96(1): 53–58.

Published online 2010 Nov 30. doi:  10.1210/jc.2010-2704

11. Voortman T., et al. Vitamin D Deficiency in School-Age Children Is Associated with Sociodemographic and Lifestyle Factors. The Journal of Nutrition, 2015.

12. Holick MF. Vitamin D deficiency.N Engl J Med. 2007 Jul 19; 357(3):266-81.[PubMed] [Ref list]

13.Prevention and treatment of infant and childhood vitamin D deficiency in Australia and New Zealand: a consensus statement.

Munns C, Zacharin MR, Rodda CP, Batch JA, Morley R, Cranswick NE, Craig ME, Cutfield WS, Hofman PL, Taylor BJ, Grover SR, Pasco JA, Burgner D, Cowell CT, Paediatric Endocrine Group., Paediatric Bone Australasia.

Med J Aust. 2006 Sep 4; 185(5):268-72. [PubMed] [Ref list]

14. Specker BL, Valanis B, Hertzberg V et al. Sunshine exposure and serum 25-hydroxyvitamin D concentrations in exclusively breast-fed infants. J Pediatr. 1985;107(3):372–376. [PubMed]

15. American Academy of Pediatrics, Committee on Environmental Health. Ultraviolet light: a hazard to children.Pediatrics. 1999;104(2 pt 1):328–333. [PubMed]

16. Holick MF, Binkley NC, Bischoff-Ferrari HA, Gordon CM, Hanley DA, Heaney RP, et al. Endocrine Society Evaluation, treatment, and prevention of vitamin D deficiency: an Endocrine Society clinical practice guideline. J Clin Endocrinol Metab. 2011;96:1911–30. doi: 10.1210/jc.2011-0385. [PubMed] [Cross Ref]

17. Kimball SM, Mirhosseini N, Holick MF. Evaluation of vitamin D3 intakes up to 15,000 international units/day and serum 25-hydroxyvitamin D concentrations up to 300 nmol/L on calcium metabolism in a community setting. Dermatoendocrinol. 2017 Apr 13;9(1):e1300213. doi: 10.1080/19381980.2017.1300213. eCollection 2017.

18. Cheng L. The Convergence of Two Epidemics: Vitamin D Deficiency in Obese School-aged Children. J Pediatr Nurs. 2018 Jan - Feb;38:20-26. doi: 10.1016/j.pedn.2017.10.005. Epub 2017 Oct 18.