Η καρδιακή ανεπάρκεια είναι μια παθοφυσιολογική κατάσταση κατά την οποία η παροχή της καρδιάς δεν είναι σε θέση να καλύψει τις ανάγκες του σώματος σε οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά. Η ανεπαρκής καρδιά αδυνατεί να αποφορτιστεί ή να γεμίσει
 |
| Δρ Δημήτριος Ν. Γκέλης Ιατρός, Ωτορινολαρυγγολόγος, Οδοντίατρος, Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών |
 |
Αικατερίνη Γκέλη
Ιατρός, Ακτινοδιαγνώστρια |
αποτελεσματικά. Αυτό έχει ως συνέπεια την αύξηση της πίεσης πλήρωσης και του τελοκοιλιακού διαστολικού όγκου. Έτσι το προσβεβλημένο άτομο δεν μπορεί να εκτελέσει τις δραστηριότητές του χωρίς συμπτώματα, όπως η δύσπνοια ή κόπωση και η αδυναμία[1, 2].
Η καρδιακή ανεπάρκεια (ΚΑ) είναι ένα πολύπλευρο και απειλητικό για τη ζωή σύνδρομο που χαρακτηρίζεται από σημαντική νοσηρότητα και θνησιμότητα, κακή λειτουργική ικανότητα και ποιότητα ζωής και υψηλό κόστος. Η καρδιακή ανεπάρκεια επηρεάζει περισσότερους από 64 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως. Ως εκ τούτου, οι προσπάθειες μείωσης της κοινωνικής και οικονομικής επιβάρυνσης έχουν γίνει μια σημαντική παγκόσμια προτεραιότητα δημόσιας υγείας.
Ενώ η συχνότητα της καρδιακής ανεπάρκειας έχει σταθεροποιηθεί και φαίνεται να μειώνεται στις βιομηχανικές χώρες, ο επιπολασμός αυξάνεται λόγω της γήρανσης του πληθυσμού, της βελτιωμένης θεραπείας και της επιβίωσης με την ισχαιμική καρδιακή νόσο και της διαθεσιμότητας αποτελεσματικών θεραπειών βασισμένων σε στοιχεία που παρατείνουν τη ζωή σε ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια.
Υπάρχουν γεωγραφικές παραλλαγές στην επιδημιολογία της ΚΑ. Υπάρχει ουσιαστική έλλειψη δεδομένων από τις αναπτυσσόμενες χώρες, όπου η καρδιακή ανεπάρκεια παρουσιάζει διαφορετικά χαρακτηριστικά σε σύγκριση με αυτά που παρατηρούνται στον δυτικό κόσμο[3].
Ο επιπολασμός, η επίπτωση και η επιβίωση της καρδιακής ανεπάρκειας διέφεραν ευρέως μεταξύ των χωρών και των μελετών, αντανακλώντας μια σειρά σχεδιασμού της μελέτης. Η καρδιακή ανεπάρκεια παραμένει μια ασθένεια υψηλού επιπολασμού μεταξύ των ηλικιωμένων με υψηλό κίνδυνο θανάτου στο 1 έτος[4].
Η έλλειψη βιταμίνης D, είναι παράγοντας κινδύνου πρόκλησης καρδιακής ανεπάρκειας παρόμοια με το κάπνισμα, το υψηλό επίπεδο χοληστερόλης και λιποπρωτεΐνης χαμηλής πυκνότητας (LDL), το χαμηλό επίπεδο λιποπρωτεΐνης υψηλής πυκνότητας (HDL), την υψηλή αρτηριακή πίεση, τον σακχαρώδη διαβήτη και το στρες, είναι ένας από τους ελεγχόμενους παράγοντες κινδύνου. καρδιαγγειακές παθήσεις[5].
Μελέτες έδειξαν ότι το επίπεδο της βιταμίνης D σε ασθενείς με χρόνια καρδιακή ανεπάρκεια είναι χαμηλότερο από τα υγιή άτομα της ίδιας ηλικίας[6] και η έλλειψη βιταμίνης D σε ασθενείς με χρόνια καρδιακή ανεπάρκεια έχει άμεση σχέση με τη θνησιμότητα[7].
Σε αναδρομική ανάλυση κοόρτης (μελέτη μεγάλης πληθυσμιακής ομάδας) που έκανε ο Filippo Pirrotta και οι συνεργάτες (2023) βρέθηκε ένα μεγαλύτερο ποσοστό των αποθανόντων ασθενών από καρδιακή ανεπάρκεια, ότι είχε χαμηλές συγκεντρώσεις της 25 υδροξυβιταμίνης D3 (ιδιαίτερα σε ασθενείς με επίπεδα κάτω των 20 ng/mL)[8].
Ορισμένες από τις αιτίες έλλειψης βιταμίνης D σε αυτούς τους ασθενείς περιλαμβάνουν την έλλειψη δραστηριότητας και η ανεπαρκής έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία τις κατάλληλες ώρες της ημέρας και εποχές του έτους, όπου ευοδώνεται η βιοσύνθεση της βιταμίνης D στο δέρμα, καθώς και μη λήψη τροφών που περιέχουν βιταμίνη D3[9].
Η βιταμίνη D παράγεται όταν η υπεριώδης ακτινοβολία (UV) αντιδρά με την 7-δεϋδροχοληστερόλη στο δέρμα. Aυτή με τη σειρά της μετατρέπεται σε 25 υδροξυβιταμίνη D3 στο ήπαρ και τελικά, αυτή η ένωση μετατρέπεται στη βιολογικά ενεργή της μορφή που ονομάζεται 1, 25-διυδροξυ βιταμίνη D3 στα νεφρά[10].
Πρόσφατες μελέτες έδειξαν ότι η βιταμίνη D εκτός από το ρόλο της στην ανοργανοποίηση των οστών και την είσοδο του ασβεστίου από το έντερο στην κυκλοφορία του αίματος , έχει υποδοχείς στο αγγειακό ενδοθήλιο, τους λείους μυς και την καρδιά[11].
Επίσης, έχει αποδειχθεί ότι υπάρχει έλλειψη ή ανεπάρκεια της βιταμίνης D σε ασθένειες με υπέρταση, σακχαρώδη διαβήτη και το μεταβολικό σύνδρομο και ότι η βιταμίνη D3 δρα ως προστατευτικός παράγοντας έναντι της υπερτροφίας της καρδιάς και της δυσλειτουργίας του μυοκαρδίου[12].
Ως εκ τούτου, δεδομένης της σημασίας της χρόνιας καρδιακής ανεπάρκειας, της νοσηρότητας και της θνησιμότητας και της επιβολής μεγάλου κόστους στο σύστημα υγείας, η σωστή διάγνωση και θεραπεία αυτών των ασθενών έχουν μεγάλη σημασία.Τα επίπεδα βιταμίνης D σε ασθενείς με χρόνια καρδιακή ανεπάρκεια είναι χαμηλότερα από τους υγιείς μάρτυρες και η ανεπάρκεια βιταμίνης D έχει άμεση σχέση με τη θνησιμότητα[13].
Οι παραπάνω ερευνητές εντόπισαν 142 ασθενείς με χρόνια συστολική καρδιακή ανεπάρκεια. Με βάση τα κριτήρια ένταξης και αποκλεισμού, 114 ασθενείς εντάχθηκαν στη μελέτη και χωρίστηκαν τυχαία σε δύο ομάδες. Μια ομάδα (n = 58) έλαβε 50.000 μονάδες καψουλών βιταμίνης D3 εβδομαδιαίως για οκτώ εβδομάδες και οι ασθενείς στην άλλη ομάδα (n = 56) έλαβαν εικονικό φάρμακο. Μετά τον αποκλεισμό 15 ασθενών από την ομάδα εικονικού φαρμάκου και 17 ασθενών από την ομάδα παρέμβασης κατά τη διάρκεια της μελέτης, σύμφωνα με τα κριτήρια αποκλεισμού, 41 ασθενείς αξιολογήθηκαν και στις δύο ομάδες για αλλαγές στο κλάσμα εξώθησης μετά από δύο μήνες[14].
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας, δεν υπήρχαν στατιστικά σημαντικές διαφορές στις βασικές παραμέτρους μεταξύ των δύο ομάδων που μελετήθηκαν. Η ομάδα παρέμβασης αποτελούνταν από 18 γυναίκες και 23 άνδρες ασθενείς με μέση ηλικία 61,68 ± 19,8 έτη. Επιπλέον, η ομάδα εικονικού φαρμάκου περιελάμβανε 21 γυναίκες και 20 άνδρες ασθενείς με μέση ηλικία 62,12 ± 18,2 έτη.
Μετά από παρακολούθηση 2 μηνών, η ομάδα παρέμβασης έδειξε στατιστικά σημαντικές αλλαγές στο κλάσμα εξώθησης, τον τελοδιαστολικό όγκο και την κατηγορία καρδιακής ανεπάρκειας σε σύγκριση με την ομάδα του εικονικού φαρμάκου. Επίσης, τα επίπεδα λευκωματίνης και βιταμίνης D στον ορό της ομάδας παρέμβασης ήταν σημαντικά υψηλότερα από την ομάδα του εικονικού φαρμάκου.
Τα αποτελέσματα αυτής της μελέτης δείχνουν ότι η θεραπεία με βιταμίνη D3 μπορεί να βελτιώσει το κλάσμα εξώθησης και τη λειτουργική ικανότητα ασθενών με ανεπάρκεια βιταμίνης D3[14].
Βάσει των ανωτέρω, συνιστάται σε κάθε ασθενή με καρδιολογικό πρόβλημα , μεταξύ των άλλων εξετάσεων, να γίνεται εργαστηριακός έλεγχος μέτρησης των επιπέδων συγκέντρωσης της 25 υδροξυβιταμίνης D3, η οποία είναι ο κύριος μεταβολίτης της βιταμίνης D3.
Σύμφωνα με τις Κλινικές Κατευθυντήριες Οδηγίες της Ενδοκρινολογικής Εταιρείας των ΗΠΑ: Έλλειψη βιταμίνης D3 υπάρχει, όταν τα επίπεδα της 25-υδροξυβιταμίνης D3 στον ορό < 20 ng/ml.
Ανεπάρκεια βιταμίνης D3 υπάρχει, όταν τα επίπεδα της 25-υδροξυβιταμίνης D3 στον ορό είναι 21-29 ng/ml.
Επάρκεια βιταμίνης D3 υπάρχει, όταν τα επίπεδα της 25-υδροξυβιταμίνης D3 στον ορό είναι 30-100 ng/ml[15].
Εφόσον τα επίπεδα της 25 υδροξυβιταμίνης D3 είναι ανεπαρκή ή ελλιπή χοργείται συμπληρωματικά η φυσική και όχι η συνθετική βιταμίνη D3, που φέρεται μέσα σε βιολογικό εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο (D3 Gkelin drops). Μία σταγόνα του D3 Gkelin drops περιέχει 1000IU (Διεθνείς Μονάδες) φυσικής βιταμίνης D3.
H δοσολογία καθορίζεται από τον θεράποντα ιατρό, βάσει της τιμής της συγκέντρωσης της 25 υδροξυβιταμίνης D3 στον ορό του αίματος του ασθενούς. Συνήθως χορηγούνται 4000ΙU ημερησίως, καθημερινά, μετά το φαγητό.
Υπάρχουν όμως περιπτώσεις σοβαρής έλλειψης, που πρέπει να χορηγηθούν 10.000ΙU ημερησίως για ένα-δύο μήνες και στη συνέχεια, αφού ξαναμετρηθούν τα επίπεδα της 25 υδροξυβιταμίνης στο αίμα να αναπροσαρμοστεί η δόση.
Αποφεύγεται η χορήγηση βιταμίνης D3 σε εφάπαξ δόση (bolus doses)και σε χρονικά μεσοδιαστήματα εβδομάδας ή μηνός πολύ μεγάλων δόσεων (π.χ. 50.000-60.000ΙU), διότι παραδόξως εξουδετερώνεται η βιταμίνη D3 και προκαλείται επιδείνωση της έλλειψης [16] και έτσι δεν επιτυγχάνεται η επιθυμητή συγκέντρωση της βιταμίνης D3 στον οργανισμό. Συνιστάται επίσης η αποφυγή της χρήσης ουσιών με ανάλογη χημική σύσταση όπως η βιταμίνη D3, διότι και αυτές είναι δυσαπορρόφητες.
Βιβλιογραφική Τεκμηρίωση
1.Nicola C Edwards , Charles J Ferro , John N Townend. Heart Disease and Stroke Statistics 2023 Update from the American Heart Association - Implications for Nephrology.
2. Connie W Tsao, Aaron W Aday, Zaid I Almarzooq, Cheryl A M Anderson, Pankaj Arora, Christy L Avery, Carissa M Baker-Smith, Andrea Z Beaton, Amelia K Boehme, Alfred E Buxton, Yvonne Commodore-Mensah, Mitchell S V Elkind, Kelly R Evenson, Chete Eze-Nliam, Setri Fugar, Giuliano Generoso, Debra G Heard, Swapnil Hiremath, Jennifer E Ho, Rizwan Kalani, Dhruv S Kazi, Darae Ko, Deborah A Levine, Junxiu Liu, Jun Ma, Jared W Magnani, Erin D Michos, Michael E Mussolino, Sankar D Navaneethan, Nisha I Parikh, Remy Poudel, Mary Rezk-Hanna, Gregory A Roth, Nilay S Shah, Marie-Pierre St-Onge, Evan L Thacker, Salim S Virani, Jenifer H Voeks, Nae-Yuh Wang, Nathan D Wong, Sally S Wong, Kristine Yaffe, Seth S Martin; American Heart Association Council on Epidemiology and Prevention Statistics Committee and Stroke Statistics Subcommittee. Heart Disease and Stroke Statistics-2023 Update: A Report From the American Heart Association. Nephrol Dial Transplant. 2023 Dec 7:gfad194. Circulation . 2023 Feb 21;147(8):e93-e621.
3.Gianluigi Savarese, Peter Moritz Becher, Lars H Lund, Petar Seferovic, Giuseppe M C Rosano , Andrew J S Coats. Global burden of heart failure: a comprehensive and updated review of epidemiology. Cardiovasc Res. 2023 Jan 18;118(17):3272-3287.
4. Emmons-Bell S, Johnson C, Roth G. Prevalence, incidence and survival of heart failure: a systematic review. Heart. 2022 Aug 11;108(17):1351-1360.
5.Szabo TM, Nagy EE, Kirchmaier Á, Heidenhoffer E, Gábor-Kelemen HL, Frăsineanu M, Cseke J, Germán-Salló M, Frigy A. Total 25-Hydroxyvitamin D Is an Independent Marker of Left Ventricular Ejection Fraction in Heart Failure with Reduced and Mildly Reduced Ejection Fraction. Biomolecules. 2023 Oct 26;13(11):1578.
6.Zittermann A, Schleithoff SS, Tenderich G, Berthold HK, Korfer R, Stehle P. Low vitamin D status: a contributing factor in the pathogenesis of congestive heart failure? J Am Coll Cardiol. 2003;41(1):105–12.
7.Witte KK, Clark AL, Cleland JG. Chronic heart failure and micronutrients. J Am Coll Cardiol. 2001;37(7):1765–74.
8.Pirrotta F, Cavati G, Mingiano C, Merlotti D, Nuti R, Gennari L, Palazzuoli A.Vitamin D Deficiency and Cardiovascular Mortality: Retrospective Analysis "Siena Osteoporosis" Cohort. Nutrients. 2023 Jul 25;15(15):3303.
9.Zittermann A. Vitamin D and disease prevention with special reference to cardiovascular disease. Prog Biophys Mol Biol. 2006;92(1):39–48.
10. Cutolo M., Smith V., Paolino S., Gotelli E. Involvement of the secosteroid vitamin D in autoimmune rheumatic diseases and COVID-19. Nat. Rev. Rheumatol. 2023;19:265–287.
11. Bischoff H., Borchers M., Gudat F., Duermueller U., Theiler R., Stähelin H., Dick W. In Situ Detection of 1,25-dihydroxyvitamin D Receptor In human Skeletal Muscle Tissue. Histochem. J. 2001;33:19–24.
12.David G. Gardner, Songcang Chen, and Denis J. Glenn. Vitamin D and the heart. Am J Physiol Regul Integr Comp Physiol. 2013 Nov 1; 305(9): R969–R977.
13. Vishal Busa, Ahmed Dardeir Suganya Marudhai, Mauli Patel, Sharathshiva Valaiyaduppu Subas, Mohammad R Ghani, and Ivan Cancarevic. Role of Vitamin D Supplementation in Heart Failure Patients With Vitamin D Deficiency and Its Effects on Clinical Outcomes: A Literature Review. Cureus. 2020 Oct; 12(10): e10840.
14.Reza Hassanzadeh-Makoui, Maziar Jamei, Masoud Hassanzadeh-Makoui, and Hamid Khederlou. Effects of Vitamin D on Left Ventricular Ejection Fraction in Patients with Systolic Heart Failure: A Double-Blind Randomized Clinical Trial.Int J Endocrinol Metab. 2020 Jul; 18(3): e103528.
15. Holick MF, Binkley NC, Bischoff-Ferrari HA, Gordon CM, Hanley DA, Heaney RP, et al. Endocrine Society Evaluation, treatment, and prevention of vitamin D deficiency: an Endocrine Society clinical practice guideline. J Clin Endocrinol Metab. 2011;96:1911–30. doi: 10.1210/jc.2011-0385.
16. George Griffin, Martin Hewison, Julian Hopkin, Rose Anne Kenny , Richard Quinton , Jonathan Rhodes , Sreedhar Subramanian, David Thickett Perspective: Vitamin D supplementation prevents rickets and acute respiratory infections when given as daily maintenance but not as intermittent bolus: implications for COVID-19. Clin Med (Lond). 2021 Mar;21(2):e144-e149.
Από το 2003 ο Δρ Δημήτριος Ν. Γκέλης μελετά, ερευνά και έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την ευεργετική δράση της βιταμίνης D στον ανθρώπινο οργανισμό, έχοντας συνειδητοποιήσει την πανδημία έλλειψης βιταμίνης D στον Ελληνικό πληθυσμό. O Δρ Γκέλης με την αρθρογραφία του στην ιστοσελίδα του, www.d3gkelin.gr, ακούραστα και ακατάπαυστα εκπαιδεύει το κοινό για τη σημασία της βιταμίνης D στην πρόληψη, αλλά και στην αντιμετώπιση παθολογικών καταστάσεων, που οφείλονται σε έλλειψη ή ανεπάρκεια της βιταμίνης D.
