Η βιταμίνη D3 είναι μια βιταμίνη , η οποία συμπεριφέρεται ως ορμόνη, που συντίθεται στο δέρμα των θηλαστικών μετά από έκθεση τους στην υπεριώδη ακτινοβολία Β [UVB] του ήλιου.

Τροποποίηση των επιπέδων της βιταμίνης D3 από παράγοντες του περιβάλλοντος

Δρ Γκέλης Ν. Δημήτριος, Ιατρός, Ωτορινολαρυγγολόγος, Οδοντίατρος, Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών με ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην Ιατρική Διατροφολογία, Προληπτική Ιατρική, Συμπληρωματική Ιατρική, Περιβαλλοντική Ιατρική, Ιατρική Εμψύχωση [Medical Life Coatching] τηλ. 2744023768, 6944280764 pharmage@otenet.gr www.gelis.gr www.pharmagel.gr www.orlpedia.gr www.allergopedia.gr www.gkelanto.gr www.curcumin.gr www.zinc.gr www.gkelismedicallexikon.gr  www.ygeiaypopsifiou.gr www.drgkelin.gr   www.vitaminb12.gr

Αικατερίνη Γκέλη  Ιατρός,  Ακτινοδιαγνώστρια  με ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην Ιατρική Διατροφολογία, Ακτινοδιαγνωστική και  Υπερηχογραφική Διαγνωστική Περιβαλλοντική Ιατρική,  Συμπληρωματική Ιατρική Διεύθυνση Ιατρείου: Παπαληγούρα 16, Άσσος  Κορινθίας, Τηλ. 2741087758, 6944644820  email:kgkeli@hotmail.com

Επιπλέον μικρές ποσότητες βιταμίνης D3 μπορεί να προσληφθούν και από ορισμένες τροφές (ψάρια, αυγά γαλακτοκομικά, ορισμένα είδη μανιταριών) και από τρόφιμα στα οποία προστίθενται τεχνητά μικρές ποσότητες βιταμίνης D3 [1, 2]. 

H κυριότερη πηγή βιταμίνης D3 για τον άνθρωπο είναι σύνθεση της βιταμίνης D3 στο δέρμα του, όταν αυτό εκτίθεται στην ηλιακή ακτινοβολία και κυρίως στην υπεριώδη ακτινοβολία Β [UVB].

Η λογική έκθεση των γυμνών χεριών  και των ποδιών στην ηλιακή ακτινοβολία για 12-15 λεπτά της ώρας, το μεσημέρι του καλοκαιριού, κυρίως μεταξύ της  12-1 μ.μ.,   σε γεωγραφικά πλάτη κάτω των 35° (και κατά τη διάρκεια όλου του έτους στον ισημερινό), ανάλογα και με το βαθμό χρώσης του δέρματος, συνήθως  αρκεί, για να καλυφθούν οι ημερήσιες ανάγκες του σώματος σε βιταμίνη D3 [8, 9].

Το χρονικό διάστημα των 12-15 λεπτών έκθεσης στον ήλιο τους καλοκαιρινούς μήνες  είναι επαρκές για τη σύνθεση των αναγκαίων για το σώμα ποσοτήτων βιταμίνης D3, χωρίς να κοκκινίσει ή να πάθει έγκαυμα το δέρμα. 

Τους χειμερινούς μήνες περιορίζεται η ποσότητα της ακτινοβολίας UVB  και αυτό έχει ως συνέπεια τον περιορισμό της φωτοσύνθεσης στο δέρμα.

Αναφέρεται η έκθεση του γυμνού σώματος στον ήλιο στο μέσον της ημέρας τους καλοκαιρινούς μήνες, διότι τότε αφθονεί η υπεριώδης ακτινοβολία Β, η οποία ευθύνεται για τη σύνθεση της Βιταμίνης D3 από την προβιταμίνη D3 στο δέρμα.

Αμέσως μετά την έκθεση του σώματος στην ηλιακή ακτινοβολία απαγορεύεται να γίνεται λουτρό, διότι καταστρέφεται η προβιταμίνη D3. Συνιστάται το λουτρό του σώματος με νερό να γίνεται μετά από μία ώρα από το τέλος της έκθεσης.

Οι περισσότεροι ειδικοί συμφωνούν ότι οι ημερήσιες ανάγκες των υγιών παιδιών και των ενηλίκων σε βιταμίνη D3 είναι 800-1000 IU [3, 4, 5, 6, 7]. Όμως οι νοσοπροστατευτικές  και θεραπευτικές δόσεις της βιταμίνης D3 μπορεί να φθάσουν και τις 10.000 ΙU μερησίως, μέχρις ότου τα επίπεδα της 25 υδροξυβιταμίνης D3 φθάσουν τα 60-80 ng/ml

Επειδή λίγες φυσικές τροφές περιέχουν βιταμίνη D3, πρακτικά είναι αδύνατον να ικανοποιήσει ένα υγιές άτομο τις ημερήσιες ανάγκες του σε βιταμίνη D3 με τη συνηθισμένη διατροφή του, εκτός και αν τρέφεται με λιπαρά ψάρια (σαρδέλα, σκουμπρί, τόνος, άγριος σολωμός) 4-5 φορές την εβδομάδα.

Η παράταση της παραμονής στην υπεριώδη ακτινοβολία του ηλιόφωτος, πέραν των 12-15 λεπτών αναστέλλει τη σύνθεση της βιταμίνης D3, διότι αρχίζει η παραγωγή της μελανίνης. Τούτο γίνεται αντιληπτό με το κοκκίνισμα του δέρματος.

Ο μηχανισμός της παραγωγής της μελανίνης προστατεύει τον οργανισμό, μεταξύ των άλλων και από τη υπερπαραγωγή βιταμίνης D3. Γιαυτό δεν έχει αναφερθεί υπερβιταμίνωση της βιταμίνης D3 από έκθεση στον ήλιο [10, 11].

 Όμως, η πολύχρονη, καθημερινή πολύωρη έκθεση του δέρματος στην ηλιακή  ακτινοβολία ευνοεί την καρκινογένεση του δέρματος από τη δράση της υπεριώδους ακτινοβολίας Α [UVA] [34]. Η χρήση αντιηλιακών προστατευτικών ουσιών του δέρματος αναστέλλει την σύνθεση της βιταμίνης D3 στο δέρμα [12].

 Η τήρηση των αυστηρών ιατρικών συστάσεων προαστασίας από την ηλιακή ακτινοβολία με στόχο την πρόληψη του καρκίνου του δέρματος και οι οποίες είναι πλέον τεκμηριωμένες μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο έλλειψης βιταμίνης D3 [35].

Συνεπώς δεν είναι πάντοτε ασφαλές να συστήνεται η πολύωρη έκθεση του δέρματος στον ήλιο με στόχο την παραγωγή βιταμίνης D3, διότι παραμένει άγνωστο το ακριβές ασφαλές χρονικό όριο έκθεσης στον ήλιο για το κάθε άτομο, προκειμένου να προστατευτεί από τη δερματική καρκινογένεση που προκαλεί η ακτινοβολία UVA.  

 Μεταβολισμός της βιταμίνης D3

Tόσον η βιταμίνη D2 (υπάρχει σε ζύμες και φυτά), όσο και η βιταμίνη D3 που συντίθεται στο δέρμα και προσλαμβάνεται με τροφές ή συμπληρωματικά μεταβολίζονται στο ήπαρ προς 25 υδροξυβιταμίνη D3 [25(OH)D3]. Αυτός ο μεταβολίτης της βιταμίνης D3 αποτελεί λειτουργικό βιοδείκτη των αποθηκευμένων, στο σώμα, ποσοτήτων βιταμίνης D3 [13].

Οι έρευνες και μελέτες της έλλειψης, της ανεπάρκειας και της επάρκειας των επιπέδων της βιταμίνης D3 στο σώμα γίνονται μετρώντας τα επίπεδα των συγκεντρώσεων της 25 υδροξυβιταμίνης D3 [25(OH)D3]  στον ορό του αίματος, δύο φορές το χρόνο.  

 Αξιολόγηση των επιπέδων της βιταμίνης D3

Σε όλες τις ηλικίες πρέπει να υπάρχει μια κατάσταση επάρκειας της βιταμίνης D3, όλες τις εποχές του έτους. Η βιταμίνη D3 είναι απαραίτητη κατά τη διάρκεια της εμβρυικής, της νεογνικής, της παιδικής ηλικία και της εφηβείας για το σημαντικό ρόλο της στην κυτταρική ανάπτυξη, τη δόμηση του σκελετού , τη σωματική και πνευματική ανάπτυξη.

Καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής η βιταμίνη D3 περιορίζει τον κίνδυνο της εκδήλωσης καταστάσεων όπως οι νόσοι του καρδιοκυκλοφορικού, η οστεοπόρωση, ο διαβήτης τύπου Ι και ΙΙ, οι λοιμώξεις, οι αυτοάνοσες νόσοι και διάφοροι τύποι  καρκίνων [14, 33].  

Ως έλλειψη της βιταμίνης D3 ορίζεται η παρουσία επιπέδων 25-υδρόξυβιταμίνης D [25(OH)D) στον ορό, κάτω από τα 20 ng/ml (50 nmol/L)

Ως ανεπάρκεια της βιταμίνης D3θεωρείται η συγκέντρωση των 21-29 ng/mL. (52 - 74 nmol/L) και

Ως επάρκεια της βιταμίνης D3 θεωρείται η συγκέντρωση της 25(OH)D 30-100 ng/mL (75 - 249 nmol/L) [14, 33].

Η νοσοπροστατευτική και θεραπευτική δράση της βιταμίνης D3εκφράζονται όταν τα επίπεδα της 25 υδροξυβιταμίνης D3  κυμαίνονται μεταξύ των 60-80 ng/ml [37].

Η διατήρηση φυσιολογικών επιπέδων της 25 υδρόξυβιταμίνης D3 [25(OH)D3] είναι απαραίτητη για τη διατήρηση του φυσιολογικού μεταβολισμού και την ανάπτυξη των οστών [15, 16].

Όμως επειδή σήμερα είναι γνωστό ότι η βιταμίνη D3 διαθέτει υποδοχείς σε κάθε ιστό του σώματος τα ιδανικά επίπεδα της 25 υδροξυβιταμίνης D3, προκειμένου να εξασφαλιστεί καρδιοπροστασία, ανοσοπροστασία, αγγειοπροστασία, διαβητοπροστασία, καρκινοπροστασία είναι τα 60ng/ml-80ng/ml [37].

Η χρόνια και σοβαρή έλλειψη της βιταμίνης D3 οδηγεί σε κένωση των οστικών αποθηκών του οργανισμού από ασβέστιο και φωσφόρο και ανεπαρκή επιμετάλλωση της θεμέλιας πρωτεϊνικής ουσίας των οστών, η οποία αποτελεί παράγοντα κινδύνου πρόκλησης ραχίτιδας στα παιδιά και οστεομαλακίας στους ενήλικες.

Τα χαμηλά επίπεδα της 25(OH)D3 σχετίζονται και με δυσαπορρόφηση του ασβεστίου, πράγμα που οδηγεί σε οστική απώλεια [17].

Αναφέρεται ότι η μεγίστη απορρόφηση ασβεστίου (65%) συμβαίνει όταν τα επίπεδα των συγκεντρώσεων της 25(OH) D3 στον ορό είναι τουλάχιστον 32ng/ml (80nmol/L) [18, 19.].

Επι πλέον είναι σήμερα γνωστό ότι, παθήσεις όπως ο καρκίνος του προστάτη, του παχέος εντέρου και του μαστού, καθώς επίσης και η υπέρταση, η απορρύθμιση του ανοσοποιητικού συστήματος και ο διαβήτης σχετίζονται με την έλλειψη βιταμίνης D3 [20].  

 Οι πληθυσμοί των ηλιόλουστων χωρών της Μεσογείου είναι υποβιταμινικοί D3

Αφού τα ευεργετικά επίπεδα της βιταμίνης D3 για την διατήρηση της υγείας του οργανισμού επηρεάζονται από τη φυσική έκθεση του σώματος στον ήλιο, θα περίμενε κανείς, ότι στις ηλιόλουστες χώρες της Μεσογειακής λεκάνης, όπως π.χ. η Ελλάδα, Τουρκία, Συρία, Λίβανος, Ισραήλ, Ιορδανία, Αίγυπτος, κλπ, οι κάτοικοι αυτών των χωρών θα είχαν επαρκή επίπεδα συγκεντρώσεων 25(OH)D3 στον ορό τους.

Οι έρευνες που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια  έδειξαν ότι υπάρχει έλλειψη βιταμίνης D3 στους πληθυσμούς των εν λόγω χωρών  [21, 22]. 

Η ενδυμασία ως παράγοντας έλλειψης βιταμίνης D3

Οι κλινικές παρατηρήσεις του Δρ Δημητρίου Ν. Γκέλη τα τελευταία 30 χρόνια έδειξαν ότι άτομα με υψηλή συχνότητα μυικών και οστικών πόνων και οστεοπόρωσης είναι οι Μοναχές, οι Μοναχοί που διαβιούν στα Μοναστήρια.

Επίσης έχει παρατηρηθεί ότι σημαντικός αριθμός  ¨Ελλήνων Ορθοδόξων κληρικών έχουν προδιάθεση στον διαβήτη τύπου ΙΙ και σε αρκετούς απ' αυτούς εκδηλώνεται ο διαβήτης σε κάποια φάση της ζωής τους, σε μεγαλύτερη συχνότητα, σε σύγκριση με τους  Έλληνες μη κληρικούς.

Σήμερα είναι γνωστό ότι, τόσον η οστεοπόρωση, όσο και διαβήτης τύπου ΙΙ είναι πολύ συχνότερες παθήσεις στα άτομα με έλλειψη βιταμίνης D3. Τόσον οι Μοναχές, όσον και οι Ιερείς είναι ενδεδυμένοι με τα ράσα, τα οποία καλύπτουν σχεδόν πλήρως το σώμα τους, συνεχώς, καθ’όλη τη διάρκεια του έτους και έτσι δεν εκτίθεται ποτέ το σώμα τους στον ήλιο, χωρίς ιατρική οδηγία.

Η κλινική αυτή παρατήρηση έχει επιβεβαιωθεί σε πλείστες Μοναχές, Μοναχούς και Ιερείς, που έχουν ζητήσει τη βοήθεια του γράφοντος για ποικίλα ιατρικά θέματα και βρέθηκαν στην πλειοψηφία τους με έλλειψη ή ανεπάρκεια  βιταμίνης D3. 

Αυτή η κλινική παρατήρηση, ότι τα άτομα που έχουν καλυμμένο όλο το σώμα τους, όλο το έτος με την ενδυμασία τους, έχουν ελλιπή επίπεδα 25(ΟΗ)D3 στον ορό τους έχουν επιβεβαιωθεί και από διάφορους ερευνητές, τόσο στην Ελλάδα την Τουρκία, όσο και στις λοιπές χώρες της Ανατολικής Μεσογείου, στις οποίες οι κάτοικοι παραδοσιακά καλύπτουν το σώμα τους με ολόσωμες ενδυμασίες και ιδιαίτερα οι γυναίκες.

Πλείστες όσες επιστημονικές ανακοινώσεις από αυτές τις χώρες, ακόμη και από το ηλιόλουστο Ισραήλ, αναφέρουν ότι οι κάτοικοί τους στην πλειοψηφία τους έχουν ελλιπή επίπεδα 25(ΟΗ)D3 στον ορό του αίματός τους [23, 24, 25].   

 Ελλειπή επίπεδα βιταμίνης D3 στους Νότιους Ευρωπαϊκούς πληθυσμούς

Έχει παρατηρηθεί ότι τα επίπεδα της βιταμίνης D3 ελαττώνονται με την πάροδο της ηλικίας, κυρίως λόγω της περιορισμένης έκθεσης στον ήλιο, την αδυναμία του γηράσκοντος δέρματος να φωτοσυνθέσει βιταμίνη D3 και της περιορισμένης πρόσληψης βιταμίνης D3 με τη διατροφή.

Από μετρήσεις των επιπέδων της βιταμίνης D3 που διενεργήθηκαν το 1995, κατά τη χειμερινή περίοδο, σε 824 ηλικιωμένα άτομα , από 11 Ευρωπαϊκές χώρες βρέθηκε ότι: Το 36% των ανδρών και το 47% των γυναικών είχαν συγκεντρώσεις της 25(OH)D3 κάτω των 12ng/ml ή 30nmol/L. Η χρήστες συμπληρωματικής βιταμίνης D3 ή όσοι έκαναν φωτόλουτρα με ειδικές λάμπες είχαν υψηλότερα επίπεδα της 25(OH)D (μέση τιμή 21.60ng/ml ή 54 nmol/L) σε σύγκριση με μη χρήστες (μέση τιμή 12.41ng/ml ή 31 nmol/L).

Με έκπληξη βρέθηκε ότι οι κατώτερες τιμές συγκεντρώσεων υπήρχαν στις Νότιες χώρες της Ευρώπης. Το φαινόμενο αυτό μπορεί να εξηγηθεί από τη στάση που εκδηλώνουν οι λαοί της νότιας Ευρώπης προς την ηλιακή ακτινοβολία (αποφυγή της έκθεσης στον ήλιο) και παράγοντες σωματικής υγείας. Οι χαμηλές συγκεντρώσεις της 25 υδροξυβιταμίνης D3 το χειμώνα ήταν αναμενόμενες στα άτομα που κάλυπταν το καλοκαίρι όλο τους το σώμα με ενδύματα (μακρύ παντελόνι, μακριά φούστα, μακρυμάνικα ρούχα).

Αυτά τα ευρήματα έδειξαν ότι οι ηλικιωμένοι Νότιοι Ευρωπαίοι που ζουν ή εργάζονται ελεύθερα στην ύπαιθρο, ανεξάρτητα από τη γεωγραφική τοποθεσία τους , βρίσκονται σε ουσιαστικό κίνδυνο να είναι υποβιταμινικοί στην D3 κατά τη διάρκεια του χειμώνα, πράγμα που απαιτεί τη συμπληρωματική λήψη βιταμίνης D3 και τον εμπλουτισμό της διατροφής τους με βιταμίνη D3 [32]. 

 Ελλειπή επίπεδα βιταμίνης D3 στον Ελληνικό πληθυσμό

Έλληνες ερευνητές μελετώντας αντιπροσωπευτικές ομάδες υγιούς πληθυσμού στην Ελλάδα (βόρειο γεωγραφικό πλάτος 38^o), βρήκαν ότι η συχνότητα της έλλειψης βιταμίνης D3 , όπως την υπολόγισαν με δική τους δοκιμασία ήταν απροσδόκητα πολύ μεγάλη (57.7%). Σημειωτέον ότι με τη μεθοδό τους, ως ελάχιστη τιμή που καθορίζει την έλλειψη της βιταμίνης D στον ορό είναι τα 22ng/ml ή 55nmol/L της 25(OH) D στον ορό [26]. 

Το εύρημα αυτό θα μπορούσε να εξηγηθεί από την ανεπαρκή έκθεση στον ήλιο, θεωρώντας ότι στο εύκρατο κλίμα της Ελλάδος η περισσότερη βιταμίνη D3 παράγεται στο δέρμα υπό την επίδραση του ηλιόφωτος [27].

Πράγματι όσοι συμμετείχαν στην έρευνα αυτή (φοιτητές, νοικοκυρές, εσωτερικοί εργαζόμενοι) το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα του έτους ζούσαν κλεισμένοι σε εσωτερικούς χώρους κατοικίας και εργασίας, αποφεύγοντας την έκθεση στον ήλιο κατά τους θερινούς μήνες, φοβούμενοι τον κίνδυνο του καρκίνου του δέρματος. Επιπρόσθετα, όσοι εξέθεταν το σώμα τους στον ήλιο χρησιμοποιούσαν ακτινοπροστατευτικές ουσίες για να προστατευτούν από την υπεριώδη ακτινοβολία Β.

Είναι πλέον γνωστό ότι τα ακτινοπροστατευτικά του δέρματος με δείκτη ηλιοπροστασίας [sun protection factor (SPF)] 15 περιορίζουν την περιφερική μετατροπή της προβιταμίνης D3 κατά 26 φορές ή σχεδόν στο 99%. [28].

Ένας άλλος σημαντικός περιβαλλοντογενής παράγοντας που συμβάλλει στην δημιουργία χαμηλών επιπέδων βιταμίνης D στην περιοχή του λεκανοπεδίου της Αθήνας ή και άλλων πόλεων της Ελλάδος είναι η ατμοσφαιρική ρύπανση.

Η τελευταία παρεμποδίζει σημαντικά τα φωτόνια της υπεριώδους ακτινοβολίας Β να πλησιάσουν την επιφάνεια της γης. Το τελικό αποτέλεσμα που προκύπτει είναι το δέρμα να υφίσταται ασήμαντη δράση του ηλιόφωτος, με επακόλουθο τον περιορισμό της παραγωγής της βιταμίνης D3.

Όλοι αυτοί οι παράγοντες μπορεί να εξηγήσουν την άνοδο των τιμών των επιπέδων της 25(OH) βιταμίνης D3 την περίοδο του Ιουλίου-Οκτωβρίου και την πτώση τους από τον Οκτώβριο μέχρι το Μάιο [26].

Από την άλλη πλευρά, άλλοι ερευνητές χρησιμοποιώντας ως κατώτερο φυσιολογικό επίπεδο της 25(ΟΗ)D3 που πρότεινε Heaney et al (2003), δηλαδή τα 32 ng/ml (80nmol/L) [29] υποστηρίζουν ότι οι πληθυσμοί τουλάχιστον του δυτικού κόσμου βρίσκονται σε πανδημία έλλειψης βιταμίνης D3 και γιαυτό υπάρχει μεγάλη αύξηση της επίπτωσης διαφόρων καρκίνων, αυτοάνοσων νόσων, νόσων του καρδιοκυκλοφορικού, διαβήτη κ.α.

Τα ευρήματα της παραπάνω Ελληνικής έρευνας για την έλλειψη βιταμίνης D3 στον Ελληνικό πληθυσμό συμφωνούν και με τις επιστημονικές ανακοινώσεις άλλων ερευνητών που έχουν γίνει όχι μόνο στη χώρα μας, αλλά και σε άλλες χώρες με πολλή ηλιοφάνεια, όπως η Ιορδανία, το Ισραήλ, Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Τουρκία, η Ινδία, στις οποίες χώρες στο περίπου 50% του πληθυσμού των παιδιών και των ενηλίκων τους υπάρχει έλλειψη βιταμίνης D3. Τούτο αποδίδεται στο γεγονός ότι η παραδοσιακή ενδυμασία των κατοίκων αυτών των περιοχών και ιδίως των γυναικών προστατεύει πλήρως ή σχεδόν πλήρως το σώμα τους από την ηλιακή ακτινοβολία [30, 31]. 

Βεβαίως, αν δεν είχε χρησιμοποιηθεί στην έρευνα αυτή ως κατώτερη φυσιολογική τιμή της 25(ΟΗ)D3 τα 22ng/ml (55nmol/L [που σημαίνει ότι εξασφαλίζεται η μεγίστη απορρόφηση ασβεστίου (65%)] [18,19]. Τότε θα μπορέσουμε να μιλήσουμε για πανδημία έλλειψης βιταμίνης D3 στον Ελληνικό πληθυσμό.

 H μόνη εξήγηση γιαυτή την τόσο υψηλή επίπτωση έλλειψης και ανεπάρκειας βιταμίνης D3 σ’αυτούς τους Ελληνικούς πληθυσμούς είναι το γεγονός ότι τα άτομα που ερευνήθηκαν ήσαν στην πλειοψηφία τους αγρότες, οι οποίοι καλύπτουν όλο το σώμα τους με ρούχα, όταν βρίσκονται στο ύπαιθρο, εκτός από το πρόσωπό και τα άκρα χέρια τους, ακόμη και κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού [32].

 Στην έρευνα των Παπαπέτρου και συνεργατών (2007), που έγινε σε Αθηναϊκό πάλι πληθυσμό ερευνήθηκαν τα επίπεδα της 25(OH) D σε 279 ηλικιωμένα άτομα (231 γυναίκες και 48 άνδρες μέσης ηλικίας 71-72 ετών αντιστοίχως. Από αυτούς μόνο το 6.5% βρέθηκε με επαρκή επίπεδα 25(OH) D >80nmol/L, κατά τη διάρκεια του χειμώνα και το 35.2% κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού [18].

 Εφόσον είναι πλέον επιβεβαιωμένο ότι ο Ελληνικός πληθυσμός και ιδίως ο γεροντικός στην πλειοψηφία του, τους χειμερινούς, αλλά και τους υπόλοιπους μήνες του έτους λειτουργεί ο οργανισμός του με ελλιπή ή ανεπαρκή επίπεδα βιταμίνης D3, πρέπει να καθοδηγείται ή να χρησιμοποιεί με ασφαλή και προσεκτικό τρόπο τη έκθεσή του στον ήλιο καθημερινά, τουλάχιστον τους καλοκαιρινούς μήνες (έκθεση του γυμνού δέρματος του σώματος στον ήλιο στη μέση της ημέρας για 10-15 λεπτά) ή με τη συμπληρωματική, καθημερινή χορήγηση από το στόμα, φυσικής (και όχι συνθετικής) ευαπορρόφητης βιταμίνης D3, που φέρεται χωρίς έκδοχα ή άλλα άχρηστα για τον οργανισμό, χημικά συντηρητικά. (Βλέπε: βιταμίνη D3 σε ελαιόλαδο,  D3 Gelin drops).

 H έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία έστω και για το ολιγόλεπτο χρονικό διάστημα που προτείνεται είναι πρακτικά αδύνατη για εργαζομένους, μαθητές, ιερωμένους, Μοναχές, κλπ. ή ακατάλληλη για άλλους με δερματική φωτοευαισθησία ή έχουν προδιάθεση για δερματική καρκινογένεση.

Το δέρμα των ηλικιωμένων παύει να παράγει τα επιθυμητά επίπεδα βιταμίνης D3 όταν εκτίθεται στον ήλιο, συνήθως μετά το 60 έτος. Ενώπιον αυτής της πραγματικότητας που έχει συμβάλει στην έλλειψη της βιταμίνης D3 σε πολλά άτομα όλων των ηλικιών, σήμερα οι πλείστοι ειδικοί επί του θέματος της βιταμίνης D3 συμφωνούν ότι η συμπληρωματική λήψη 4000 ΙU βιταμίνης D3 ημερησίως στους ενηλίκους θα μπορούσε να περιορίσει τις νόσους που σχετίζονται με την έλλειψη βιταμίνης D3.[36]

 Η απόφαση όμως για τη συμπληρωματική λήψη από το στόμα βιταμίνης D3 μπορεί να παρθεί με εξαιρετική βεβαιότητα, μετρώντας πρώτα τα επίπεδα της 25 υδρόξυ D3 στον ορό του αίματος.

 Σε περίπτωση που αυτά τα επίπεδα είναι κάτω των 30ng/ml ή 75nmol/L μπορεί να πάρει καποιος συμπληρωματικά 4000 ΙU φυσικής και όχι συνθετικής βιταμίνης D3, που φέρεται μαζί με βιολογικό εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο [D3-Gkelin drops], σε δόση τεσσάρων σταγόνων ημερησίως, επί 4 μήνες.

Αν η δόση αυτή δεν εξασφαλίζει τα επιθυμητά επίπεδα 25- υδρόξβιταμίνης D3 στο αίμα η δόση μπορεί να αυξηθεί στις 5000-8000 ΙU ημερησίως [5-8 σταγόνες D3-Gkelin drops ημερησίως]. Η δοσολογία αυτή δεν θεωρείται μεγάλη, διότι όταν εκτίθετα όλο το γυμνο ανθρώπινο σώμα στην ηλιακή ακτινοβολία, τις μεσημεριανές ώρες του καλοκαιριού, επί 15 λεπτά, το δέρμα παράγει 10.000 ΙU βιταμίνης D3.

Σε περίπτωση που κάποιο άτομο πάσχει από κάποια νόσο που ευνοείται η ανάπτυξη ή υποτροπή της από την έλλειψη βιταμίνη D3, ο θεράπων ιατρός αποφασίζει τη δοσολογία βιταμίνης D3, που θα πρέπει να χορηγηθεί στον ασθενή.

Tο D3 Gkelin drops σας αποστέλλεται ταχυδρομικά, σε κάθε πόλη ή περιοχή της Ελλάδος (Ταχυμεταφορές Speedex) στην τιμή των 11.84 Ευρώ περιλαμβανομένου του ΦΠΑ [συν 2,00€ μεταφορικά + 1,86 αντικαταβολή (σύνολο 3,86 Ευρώ)].

Μπορείτε να το παραγγείλετε τηλεφωνώντας: Σταθερό: 2741026658, 2744023768. Κινητό: 6944280764 ή στέλνοντας mail: pharmage@otenet.gr ή μέσω του e-shop της pharmagel. Αν είστε κάτοικος Κύπρου ή άλλης χώρας του εξωτερικού επικοινωνήστε μαζί μας, για να σας πληροφορήσουμε το κόστος των μεταφορικών.

Ώρες επικοινωνίας: Δευτέρα-Παρασκευή: 10.00π.μ-13.00 μμ.
Τις υπόλοιπες ημέρες και ώρες μπορείτε να το παραγγέλλετε, στέλνοντας mail στη διεύθυνση pharmage@otenet.gr, ή με SMS γράφοντας ονοματεπώνυμο, ταχυδρομική διεύθυνση, ταχυδρομικό τομέα, τηλέφωνο επικοινωνίας.

Βιβλιογραφία

1. Holick MF: Vitamin D requirements for humans of all ages: new increased requirements for women and men 50 years and older. Osteoporos Int 1998, 8: S24-S29.

2. Rucker D, Allan JA, Fick GH, Hanley DA: Vitamin D insufficiency in a population of healthy western Canadians. CMAJ 2002, 166: 1517-1524.

3. Holick MF. Resurrection of vitamin D deficiency and rickets. J Clin Invest. 2006 Aug;116(8):2062-72.

4,Holick MF. High prevalence of vitamin D inadequacy and implications for health. Mayo Clin Proc. 2006;81:353–373.

5. Holick MF. Vitamin D deficiency. NEJM. 2007 (in press).

6 Brot C, Vestergaad P, Kolthoff N, et al. Vitamin D status and its adequacy in healthy Danish premenopausal women: relationships to dietary intake, sun exposure and serum parathyroid hormone 40. Br J Nutr. 2001;86:S97–103. 

7.Vieth R, Garland C, Heaney R, et al. The urgent need to reconsider recommendations for vitamin D nutrition intake. Am J Clin Nutr. 2007;85:649–650.

8.Holick MF. Resurrection of vitamin D deficiency and rickets. J Clin Invest. 2006;116:2062–2072. 11

9.Holick MF. High prevalence of vitamin D inadequacy and implications for health. Mayo Clin Proc. 2006;81:353–373.

10. Holick MF, MacLaughlin JA, Dobbelt SH. Regulation of cutaneous previtamin D3 photosynthesis in man: skin pigment is not an essential regulator. Science. 1981; 211:590–593.

11. Holick MF. High prevalence of vitamin D inadequacy and implications for health. Mayo Clin Proc. 2006;81:353–373

12. Matsuoka LY, Ide L, Wortsman J, et al. Sunscreens suppress cutaneous vitamin D3 synthesis. J Clin Endocrinol Metab.1987;64:1165–1168.

13. Holick MF. Vitamin D: a D-Lightful health perspective. Nutr Rev. 2008 Oct;66(10 Suppl 2):S182-94.

14. Holick MF. Vitamin D: a D-Lightful health perspective.Nutr Rev.2008 Oct;66(10 Suppl 2):S182-94.

15. Holick MF: Vitamin D status: measurement, interpretation, and clinical application. Ann Epidemiol 2009, 19: 73-78.

16. Holick MF: Vitamin D deficiency. N Engl J Med 2007, 357, 266–281.

17. Khazai N, Judd SE, Tangpricha V: Calcium and vitamin D: skeletal and extra skeletal health. Curr Rheumatol Rep 2008, 10: 110-117.

18. Papapetrou PD, Triandaphyllopoulou M, Karga H, et al, 2007 Vitamin D deficiency in the elderly in Athens, Greece. J Bone Miner Metab 25: 198-203.

19. Holick MF, 2007 Vitamin D deficiency. N Engl J Med 357: 266-281.

20. Holick MF: Vitamin D: importance in the prevention of cancers, type 1 diabetes and osteoporosis. Am J Clin Nutr 2004, 79: 369-371.

21. Binkley N, Novotny R, Krueger D, Kawahara T, Daida YG, Lensmeyer G, Hollis BW, Drezner MK: Low vitamin D status despite abundant sun exposure. J Clin EndocrinolMetab 2007; 92: 2130–2135.

22. Weinstock MA, Moses AM: Skin cancer meets vitamin D: The way forward for dermatology and public health. J Am Acad Dermatol 2009; 61: 720–724.

23. Batieha A, Khader Y, Jaddou H, Hyassat D, Batieha Z, Khateeb M, Belbisi A, Ajlouni K. Vitamin D status in Jordan: dress style and gender discrepancies. Ann Nutr Metab. 2011;58(1):10-8. Epub 2011 Jan 19.

24. Saliba W, Rennert HS, Kershenbaum A, Rennert G. Serum 25(OH)D concentrations in sunny Israel. Osteoporos Int. 2011 Mar 17.

25. Gannagé-Yared MH, Chedid R, Halaby G. Vitamin D status in Lebanese university students. J Med Liban. 2010 Oct-Dec;58(4):191-4.

26. Singhellakis PN, Malandrinou FCh, Psarrou CJ, Danelli AM, Tsalavoutas SD, Constandellou ES. Vitamin D deficiency in white, apparently healthy, free-living adults in a temperate region. Hormones (Athens). 2011 Apr-Jun;10(2):131-43.

27.Holick MF. Vitamin D: A millenium perspective. J Cell Biochem. 2003 Feb 1;88(2):296-307.

28.Sayre RM, Dowdy JC. Darkness at noon: sunscreens and vitamin D3. Photochem Photobiol. 2007 Mar-Apr;83(2):459-63.

29. Heaney RP, Dowell MS, Hale CA, Bendich A. Calcium absorption varies within the reference range for serum 25-hydroxyvitamin D. J Am Coll Nutr. 2003 Apr;22(2):142-6.

30. el-Sonbaty MR,Abdul-Ghaffar NU. Vitamin D deficiency in veiled Kuwaiti women. Eur J Clin Nutr. 1996 May;50(5):315-8.

31. Mallah EM, Hamad MF, Elmanaseer MA, Qinna NA, Idkaidek NM, Arafat TA, hMatalka KZ. Plasma concentrations of 25-hydroxyvitamin D among Jordanians: Effect of biological and habitual factors on vitamin D status. BMC Clin Pathol. 2011 Aug 4;11(1):8.

32.van der Wielen RP1, Löwik MR, van den Berg H, de Groot LC, Haller J, Moreiras O, van Staveren WA. Serum vitamin D concentrations among elderly people in Europe. Lancet. 1995 Jul 22;346(8969):207-10.

33. González-Gross M, Valtueña J, Breidenassel C, Moreno LA, Ferrari M, Kersting M, De Henauw S, Gottrand F, Azzini E, Widhalm K, Kafatos A, Manios Y, Stehle P. Vitamin D status among adolescents in Europe: the Healthy Lifestyle in Europe by Nutrition in Adolescence study. Br J Nutr. 2011 Aug 17:1-10.

34. Zeeb H, Greinert R. The role of vitamin D in cancer prevention: does UV protection conflict with the need to raise low levels of vitamin D? Dtsch Arztebl Int. 2010 Sep;107(37):638-43. Epub 2010 Sep 17.

35. Schlumpf M, Reichrath J, Lehmann B, Sigmundsdottir H, Feldmeyer L, Hofbauer GF, Lichtensteiger W. Fundamental questions to sun protection: A continuous education symposium on vitamin D, immune system and sun protection at the University of Zürich. Dermatoendocrinol. 2010 Jan;2(1):19-25.

36. Reichrath J. Skin cancer prevention and UV-protection: how to avoid vitamin D-deficiency? Br J Dermatol. 2009 Nov;161 Suppl 3:54-60.

37. Sharon L. et al,  Breast cancer risk markedly lower with serum 25-hydroxyvitamin  D concentrations ≥60 vs <20ng/ml (150 vs 50 nmol/L): Pooled analysis of two randomized trials and a prospective cohort. PLoS One. 2018; 13(6): e0199265. Published online 2018 Jun 15. doi: 10.1371/journal.pone.0199265