H βιοσύνθεση της βιταμίνης D ξεκινάει στο επιθήλιο του εντέρου μέσω ενζυματικής αντίδρασης με την οξείδωση της χοληστερόλης των τροφών ή της χολής προς  προβιταμίνη D3 (7-δίυδροχοληστερόλη), η οποία στη συνέχεια
μεταφέρεται στο δέρμα και κυρίως στην επιδερμίδα, όπου ισομερίζεται προς βιταμίνη D3 (χοληκαλσιφερόλη)  από την υπεριώδη

Δρ Σπαντιδέας Αναστάσιος Ιατρός, Ειδικός Παθολόγος, Κλινικός Φαρμακολόγος, Μυστρά 20, Άνω Γλυφάδα, Τ. 210-9614582 www.spandide.as spandideas@gmail.com

Γκόλας Ευάγγελος, Ιατρός, Ωτορινολαρυγγολόγος, Καλιάφα Σπ. 1Α Ιωάννινα, Τ.Κ. 45332 Τ.26510 49006     6936 349 006 info@egolas.gr www.egolas.gr

Πάγκαλος Άρης, Ιατρός, Ωτορινολαρυγγολόγος Ηρώων Πολυτεχνείου 8, 721 00, Άγιος Νικόλαος, Λασιθίου, Κρήτης. Τηλ. 2841089100, Κινητό: 6973317033

Δρ Αποστολόπουλος Κωσταντίνος,     Ιατρός, Ωτορινολαρυγγολόγος, Διευθυντής της ΩΡΛ Κλινικής του Γενικού Νοσοκομείου Καλαμάτας

ακτινοβολία Β [UVB]  μέσω μιας θερμικής αντίδρασης [1, 2]. 

To μεγαλύτερο μέρος της δράσης της βιταμίνης D3 προκύπτει από την είσοδο της καλσιτριόλης στον πυρηνικό υποδοχέα της βιταμίνης D3, μια πρωτεΐνη η οποία δεσμεύει το DNA που αλληλεπιδρά άμεσα με ρυθμιστικές αλληλουχίες κοντά στα γονίδια-στόχους και που στρατολογεί ενεργά σύμπλοκα χρωματίνης που συμμετέχουν γενετικά και επιγενετικά στην τροποποίηση της μεταγραφικής παραγωγής.  

Η καλσιτριόλη βοηθά στη ρύθμιση των συγκεντρώσεων ασβεστίου στον ορό. Αυτό γίνεται με μια αγκύλη αλληλορρύθμισης της παραθορμόνης (ορμόνης των παραθυρεοειδών αδένων), η οποία από μόνη της ασκεί πολλές σημαντικές λειτουργίες στο ανθρώπινο σώμα [3].

Η βιταμίνη D3 μειώνει τον κίνδυνο πρόκλησης ιογενών λοιμώξεων [4-12] και με διάφορους μηχανισμούς μειώνει τον κίνδυνο πρόκλησης μικροβιακής λοίμωξης και θανάτου. Μια πρόσφατη ανασκόπηση σχετικά με το ρόλο της βιταμίνης D3 στη μείωση του κινδύνου του κοινού κρυολογήματος ομαδοποίησε αυτούς τους μηχανισμούς σε τρεις κατηγορίες:

Α. Φυσικός φραγμός.

Β. Φυσική κυτταρική ανοσία και

Γ. Προσαρμοστική ανοσία [11].

Η βιταμίνη D βοηθά: Α. στη διατήρηση σφιχτών των μεσοκυτταριων συνδέσεων, καθώς και των μεσοκυττάριων συνδέσεων, που ευνοούν την εισβολή μικροοργανισμών.

Β. Στη σύνδεση των μεσοκυττάριων χασμάτων (gap junctions) και των κυτταρικών συνδέσεων συγκόλλησης (adherens junctions), όπως π. χ. με την Ε-καντχερίνη [13]. 

Η ακεραιότητα των μεσοκυττάριων συνδέσμων μπορεί να διαταραχτεί από ιούς εισβολείς, αυξάνοντας έτσι τη δυνατότητα λοίμωξης από τους ιούς ή άλλους μικροοργανισμούς [14-16].

Η βιταμίνη D3 ενισχύει την κυτταρική έμφυτη ανοσία εν μέρει μέσω της πρόκλησης παραγωγής αντιμικροβιακών πεπτιδίων, συμπεριλαμβανομένης της ανθρώπινης καθελικιδίνης (cathelicidin)[17], της LL-37 καθελικιδίνης, μέσω της 1,25-διδροξυβιταμίνη D3 και των ντεφενσινών (defensins). Στους ανθρώπους εκφράζονται δύο τύποι ντεφενσινών, η άλφα- και η βήτα ντεφενσίνη, οι οποίες έχουν αντιική δράση κατά των ιών με και χωρίς περίβλημα[18].

Οι καθελικιδίνες εμφανίζουν άμεσες αντιμικροβιακές δράσεις έναντι ενός φάσματος μικροβίων, συμπεριλαμβανομένων των θετικών κατά Gram και αρνητικών κατά Gram βακτηρίων, των ιών με περίβλημα και χωρίς περίβλημα και των μυκήτων[19].

Αυτά τα πεπτίδια που προέρχονται από το σώμα του ξενιστή σκοτώνουν τα εισβάλλοντα παθογόνα, διαταράσσοντας τις κυτταρικές τους μεμβράνες και εξουδετερώνοντας τις βιολογικές δραστηριότητες των ενδοτοξινών τους [20].

Η LL-37 καθελικιδίνη είναι η μοναδική ανθρώπινη καθελικιδίνη, η οποία εκτός από το ότι είναι ένα ενδογενές αντιβιοτικό ευρέος φάσματος, έχει ισχυρές χημειοτακτικές και ανοσοτροποποιητικές ιδιότητες [21]. Η LL-37 καθελικιδίνη μειώνει την αναπαραγωγή του ιού της γρίπης Α [22]. 

Σε μια άλλη εργαστηριακή μελέτη, η 1,25(OH) 2 D3 μείωσε την αντιγραφή του ροταϊού, τόσο in vitro όσο και in vivo με μια άλλη διαδικασία[23]. 

Σε μια κλινική μελέτη αναφέρεται ότι, η συμπληρωματική χορήγηση 4000 IU/ημερησίως βιταμίνης D3 μείωσε τη συχνότητα λοίμωξης από τον ιό του δάγκειου πυρετού [24].

Η βιταμίνη D3 ενισχύει επίσης την κυτταρική ανοσία, εν μέρει μειώνοντας την καταιγίδα κυτοκινών που προκαλείται από το έμφυτο ανοσοποιητικό σύστημα. Το έμφυτο ανοσοποιητικό σύστημα δημιουργεί, τόσο προφλεγμονώδεις, όσο και αντιφλεγμονώδεις κυτοκίνες ως απόκριση σε ιογενείς και βακτηριακές λοιμώξεις, όπως παρατηρείται σε ασθενείς με COVID-19 [25].

Η βιταμίνη D3 μπορεί να μειώσει την παραγωγή των προφλεγμονωδών κυτοκινών Th1, όπως ο παράγοντας νέκρωσης όγκου α και η ιντερφερόνη γ [26].

Η βιταμίνη D3 είναι ένας ρυθμιστής της προσαρμοστικής ανοσίας [11, 27].

Η 1,25(OH)2 D3 καταστέλλει τις αποκρίσεις που προκαλούνται από τα Τ βοηθητικά κύτταρα τύπου 1 (Th1), καταστέλλοντας κυρίως την παραγωγή φλεγμονωδών κυτοκινών IL-2 και ιντερφερόνης γάμμα (INFγ) [28].

Επιπλέον, η 1,25(OH)2 D3 προάγει την παραγωγή κυτοκίνης από τα Τ βοηθητικά κύτταρα τύπου 2 (Th2), η οποία συμβάλλει στην ενίσχυση της έμμεσης καταστολής των κυττάρων Th1 συμπληρώνοντας αυτήν με δράσεις που μεσολαβούνται από μια πληθώρα τύπων κυττάρων [29].

Επιπλέον, η 1,25(OH)2D3 προάγει την πρόκληση παραγωγής των ρυθμιστικών κυττάρων Τ, αναστέλλοντας έτσι τις φλεγμονώδεις διεργασίες [30]. Οι συγκεντρώσεις 25(OH)D3 στον ορό τείνουν να μειώνονται με την ηλικία [31] κάτι που μπορεί να είναι σημαντικό για τον COVID-19 επειδή τα ποσοστά θνησιμότητας κρουσμάτων (CFRs) αυξάνονται με την ηλικία [32].

Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα ηλικιωμένα άτομα και να εκθέσουν το δέρμα τους στον ήλιο παράγουν ασήμαντες ποσότητες βιταμίνης D3, διότι το δέρμα τους περιέχει χαμηλά επίπεδα 7-δεϋδροχοληστερόλης [προβιταμίνη D3] [33]. Επιπλέον, ορισμένα φάρμακα μειώνουν τις συγκεντρώσεις της 25 υδροξυβιταμίνης D3 ή 25(OH)D3 στον ορό ενεργοποιώντας τον υποδοχέα της πρεγνάνης-Χ [pregnane-X] [34].

Στα φάρμακα αυτά περιλαμβάνονται τα αντιεπιληπτικά, αντινεοπλασματικά, αντιβιοτικά, αντιφλεγμονώδεις παράγοντες, αντιυπερτασικά, αντιρετροϊκά, ενδοκρινικά φάρμακα και ορισμένα βότανα. Η χρήση φαρμάκων συνήθως αυξάνεται με την ηλικία.

Η συμπληρωματική χορήγηση βιταμίνης D3 ενισχύει επίσης την έκφραση των γονιδίων που σχετίζονται με την αντιοξείδωση (υπομονάδα τροποποίησης της ρεδουκτάσης της γλουταθειόνης και της λιγάσης γλουταμινικής κυστεΐνης) [35].

Η αυξημένη παραγωγή γλουταθειόνης εξοικονομεί τη χρήση ασκορβικού οξέος (βιταμίνη C), το οποίο έχει αντιμικροβιακή δράση [36, 37] και έχει προταθεί για την πρόληψη και τη θεραπεία του COVID-19 [38].

 Αρκετές μελέτες κατέδειξαν το ρόλο της βιταμίνης D στη μείωση του κινδύνου οξειών ιογενών λοιμώξεων του αναπνευστικού συστήματος και πνευμονίας με την άμεση αναστολή της ιικής αντιγραφής ή με αντιφλεγμονώδεις ή ανοσοτροποποιητικούς τρόπους[39]. 

Για να μειωθεί ο κίνδυνος λοίμωξης, συνιστάται στα άτομα που διατρέχουν κίνδυνο γρίπης ή/και COVID-19 να εξετάσουν το ενδεχόμενο λήψης 10.000 IU/ημέρα βιταμίνης D3 για μερικές εβδομάδες για να αυξηθούν γρήγορα οι συγκεντρώσεις της 25 υδροξυβιταμίνης D3 ή [25(OH)D3], ακολουθούμενες από 5000 IU/ημέρα. 

Ο στόχος πρέπει να είναι η αύξηση των συγκεντρώσεων 25(OH)D3 πάνω από 40-60 ng/mL (100-150 nmol/L). Για τη θεραπεία ατόμων που μολύνονται με COVID-19, υψηλότερες δόσεις βιταμίνης D 3 μπορεί να είναι χρήσιμες. 

Θα πρέπει να διεξαχθούν τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμές και μελέτες μεγάλου πληθυσμού για την αξιολόγηση αυτών των συστάσεων [40]. Συνιστάται προς τα άτομα όλων των ηλικιών να μετρούν τα επίπεδα της 25 υδροξυβιταμίνης D3 στον ορό του αίματός τους το Σεπτέμβριο και το Μάρτιο, κάθε χρόνο. Σήμερα έχουν γίνει αποδεκτές οι τιμές της 25 υδροξυβιταμίνης D3, που καθορίζουν, αν κάποιο άτομο έχει έλλειψη, ανεπάρκεια, επάρκεια  της βιταμίνης D3. 

Έλλειψη βιταμίνης D3 υπάρχει, όταν  τα επίπεδα της 25-υδροξυβιταμίνης D3 κυμαίνονται στα  0-20ng/ml.

Ανεπάρκεια της βιταμίνης D3 υπάρχει όταν  τα επίπεδα της 25-υδροξυβιταμίνης D3  κυμαίνονται στα 21-29 ng/ml

Φυσιολογικά επίπεδα της βιταμίνης D3 υπάρχουν όταν τα επίπεδα της 25-υδροξυβιταμίνης D3 κυμαίνονται στα 30-100 ng/ml. 

 Όμως τα επιθυμητά ή ιδανικά νοσοπροστατευτικά επίπεδα της 25-υδροξυβιταμίνη D3 κυμαίνονται στα 50-70 ng/ml. 

Όταν αποφασίζεται η συμπληρωματική χορήγηση της βιταμίνης D3 πρέπει να επιλέγεται κάποιο σκεύασμα που περιέχει φυσική βιταμίνη D3 και όχι συνθετική  βιταμίνη D3 ή D2, που είναι δυσαπορρόφητες.

To D3-Gkelin drops περιέχει φυσική βιταμίνη D3, που φέρεται μέσα σε βιολογικό εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο, χωρίς έκδοχα ή άλλα χημικά συντηρητικά, το οποίο αυξάνει περισσότερο την απορρόφηση της βιταμίνης D3. Κάθε σταγόνα τουD3-Gkelin drops περιέχει 1000 ΙU (Διεθνείς Μονάδες φυσικής βιταμίνης D3).

H δοσολογία της βιταμίνης D3 σε διάφορες ηλικίες περιγράφεται λεπτομερώς στο D3 Gkelin drops. To D3 Gkelin drops λαμβάνεται μετά το φαγητό, καθημερινά.

Tο D3 Gkelin drops σας αποστέλλεται ταχυδρομικά, σε κάθε πόλη ή περιοχή της Ελλάδος (Ταχυμεταφορές Speedex) στην τιμή των 11.84 Ευρώ περιλαμβανομένου του ΦΠΑ [συν 2,00€ μεταφορικά + 1,86 αντικαταβολή (σύνολο 3,86 Ευρώ)].

Μπορείτε να το παραγγείλετε τηλεφωνώντας: Σταθερό: 2741026658, 2744023768. Κινητό: 6944280764 ή στέλνοντας mail: pharmage@otenet.gr ή μέσω του e-shop της pharmagel. Αν είστε κάτοικος Κύπρου ή άλλης χώρας του εξωτερικού επικοινωνήστε μαζί μας, για να σας πληροφορήσουμε το κόστος των μεταφορικών.

Ώρες επικοινωνίας: Δευτέρα-Παρασκευή: 10.00π.μ-13.00 μμ.
Τις υπόλοιπες ημέρες και ώρες μπορείτε να το παραγγέλλετε, στέλνοντας mail στη διεύθυνση pharmage@otenet.gr, ή με SMS γράφοντας ονοματεπώνυμο, ταχυδρομική διεύθυνση, ταχυδρομικό τομέα, τηλέφωνο επικοινωνίας.

Βιβλιογραφική Τεκμηρίωση

1. Campbell MK, Farrell SO (eds) (2009) Biochemistry. 6th ed. Belmont: Thomson Brooks/Cole, 224

2. Flockerzi V (2009) In: Allgemeine und spezielle Pharmakologie und Toxikologie. 10th ed. (Aktories K, Förstermann H, Hofmann F, Starke K, eds). München: Urban & Fischer, 732

3. Holick M.F. Vitamin D deficiency. N. Engl. J. Med. 2007;357:266–281. doi: 10.1056/NEJMra070553. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]

4. Beard J.A., Bearden A., Striker R. Vitamin D and the anti-viral state. J. Clin. Virol. 2011;50:194–200. doi: 10.1016/j.jcv.2010.12.006. [PMC free article] [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]

5. Hewison M. An update on vitamin D and human immunity. Clin. Endocrinol. 2012;76:315–325. doi: 10.1111/j.1365-2265.2011.04261.x. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]

6. Greiller C.L., Martineau A.R. Modulation of the immune response to respiratory viruses by vitamin D. Nutrients. 2015;7:4240–4270. doi: 10.3390/nu7064240. [PMC free article] [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]

7. Wei R., Christakos S. Mechanisms Underlying the Regulation of Innate and Adaptive Immunity by Vitamin D. Nutrients. 2015;7:8251–8260. doi: 10.3390/nu7105392. [PMC free article] [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]

8. Coussens A.K. The role of UV radiation and vitamin D in the seasonality and outcomes of infectious disease. Photochem. Photobiol. Sci. 2017;16:314–338. doi: 10.1039/c6pp00355a. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]

9. Lang P.O., Aspinall R. Vitamin D Status and the Host Resistance to Infections: What It Is Currently (Not) Understood. Clin. Ther. 2017;39:930–945. doi: 10.1016/j.clinthera.2017.04.004. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]

10. Gruber-Bzura B.M. Vitamin D and Influenza-Prevention or Therapy? Int. J. Mol. Sci. 2018;19:2419. doi: 10.3390/ijms19082419. [PMC free article] [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]

11. Rondanelli M., Miccono A., Lamburghini S., Avanzato I., Riva A., Allegrini P., Faliva M.A., Peroni G., Nichetti M., Perna S. Self-Care for Common Colds: The Pivotal Role of Vitamin D, Vitamin C, Zinc, and Echinacea in Three Main Immune Interactive Clusters (Physical Barriers, Innate and Adaptive Immunity) Involved during an Episode of Common Colds-Practical Advice on Dosages and on the Time to Take These Nutrients/Botanicals in order to Prevent or Treat Common Colds. Evid. Based Complement. Alternat. Med. 2018;2018:5813095. doi: 10.1155/2018/5813095. [PMC free article] [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]

12. Gombart A.F., Pierre A., Maggini S. A Review of Micronutrients and the Immune System-Working in Harmony to Reduce the Risk of Infection. Nutrients. 2020;12:236. doi: 10.3390/nu12010236. [PMC free article] [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]

13. Schwalfenberg G.K. A review of the critical role of vitamin D in the functioning of the immune system and the clinical implications of vitamin D deficiency. Mol. Nutr. Food Res. 2011;55:96–108. doi: 10.1002/mnfr.201000174. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]

14. Kast J.I., McFarlane A.J., Globinska A., Sokolowska M., Wawrzyniak P., Sanak M., Schwarze J., Akdis C.A., Wanke K. Respiratory syncytial virus infection influences tight junction integrity. Clin. Exp. Immunol. 2017;190:351–359. doi: 10.1111/cei.13042. [PMC free article] [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]

15. Chen Y., Leng K., Lu Y., Wen L., Qi Y., Gao W., Chen H., Bai L., An X., Sun B., et al. Epidemiological features and time-series analysis of influenza incidence in urban and rural areas of Shenyang, China, 2010–2018. Epidemiol. Infect. 2020;148:e29. doi: 10.1017/S0950268820000151. [PMC free article] [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]

16. Rossi G.A., Fanous H., Colin A.A. Viral strategies predisposing to respiratory bacterial superinfections. Pediatr. Pulmonol. 2020 doi: 10.1002/ppul.24699. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]

17.Chung C, Silwal P, Kim I, Modlin RL, Jo EK. Vitamin D-Cathelicidin Axis: at the Crossroads between Protective Immunity and Pathological Inflammation during Infection. Immune Netw. 2020 Feb 11;20(2):e12.

18. Holly MK, Diaz K, Smith JG. Defensins in Viral Infection and Pathogenesis. Annu Rev Virol. 2017 Sep 29;4(1):369-391.

19. Herr C., Shaykhiev R., Bals R. The role of cathelicidin and defensins in pulmonary inflammatory diseases. Expert Opin. Biol. Ther. 2007;7:1449–1461. doi: 10.1517/14712598.7.9.1449. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]

20. Agier J., Efenberger M., Brzezinska-Blaszczyk E. Cathelicidin impact on inflammatory cells. Cent. Eur. J. Immunol. 2015;40:225–235. doi: 10.5114/ceji.2015.51359. [PMC free article] [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]

21. Fabisiak A, Murawska N, Fichna J. LL-37: Cathelicidin-related antimicrobial peptide with pleiotropic activity. Pharmacol Rep. 2016 Aug;68(4):802-8. 

22. Agier J., Efenberger M., Brzezinska-Blaszczyk E. Cathelicidin impact on inflammatory cells. Cent. Eur. J. Immunol. 2015;40:225–235. doi: 10.5114/ceji.2015.51359. [PMC free article] [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]

23. Zhao Y., Ran Z., Jiang Q., Hu N., Yu B., Zhu L., Shen L., Zhang S., Chen L., Chen H., et al. Vitamin D Alleviates Rotavirus Infection through a Microrna-155-5p Mediated Regulation of the TBK1/IRF3 Signaling Pathway In Vivo and In Vitro. Int. J. Mol. Sci. 2019;20 doi: 10.3390/ijms20143562. [PMC free article] [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]

24. Martinez-Moreno J., Hernandez J.C., Urcuqui-Inchima S. Effect of high doses of vitamin D supplementation on dengue virus replication, Toll-like receptor expression, and cytokine profiles on dendritic cells. Mol. Cell. Biochem. 2020;464:169–180. doi: 10.1007/s11010-019-03658-w. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]

25. Huang C., Wang Y., Li X., Ren L., Zhao J., Hu Y., Zhang L., Fan G., Xu J., Gu X., et al. Clinical features of patients infected with 2019 novel coronavirus in Wuhan, China. Lancet. 2020 doi: 10.1016/S0140-6736(20)30183-5. [PMC free article] [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]

26 Sharifi A., Vahedi H., Nedjat S., Rafiei H., Hosseinzadeh-Attar M.J. Effect of single-dose injection of vitamin D on immune cytokines in ulcerative colitis patients: A randomized placebo-controlled trial. APMIS. 2019;127:681–687. doi: 10.1111/apm.12982. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]

27. Cantorna M.T. Mechanisms underlying the effect of vitamin D on the immune system. Proc. Nutr. Soc. 2010;69:286–289. doi: 10.1017/S0029665110001722. [PMC free article] [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]

28. Lemire J.M., Adams J.S., Kermani-Arab V., Bakke A.C., Sakai R., Jordan S.C. 1,25-Dihydroxyvitamin D3 suppresses human T helper/inducer lymphocyte activity in vitro. J. Immunol. 1985;134:3032–3035. [PubMed] [Google Scholar]

29. Cantorna M.T., Snyder L., Lin Y.D., Yang L. Vitamin D and 1,25(OH)2D regulation of T cells. Nutrients. 2015;7:3011–3021. doi: 10.3390/nu7043011. [PMC free article] [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]

30. Jeffery L.E., Burke F., Mura M., Zheng Y., Qureshi O.S., Hewison M., Walker L.S., Lammas D.A., Raza K., Sansom D.M. 1,25-Dihydroxyvitamin D3 and IL-2 combine to inhibit T cell production of inflammatory cytokines and promote development of regulatory T cells expressing CTLA-4 and FoxP3. J. Immunol. 2009;183:5458–5467. doi: 10.4049/jimmunol.0803217. [PMC free article] [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]

31. Vasarhelyi B., Satori A., Olajos F., Szabo A., Beko G. Low vitamin D levels among patients at Semmelweis University: Retrospective analysis during a one-year period. Orv. Hetil. 2011;152:1272–1277. doi: 10.1556/OH.2011.29187. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]

32. Novel C.P.E.R.E. The epidemiological characteristics of an outbreak of 2019 novel coronavirus diseases (COVID-19) in China. Zhonghua Liu Xing Bing Xue Za Zhi. 2020;41:145–151. doi: 10.3760/cma.j.issn.0254-6450.2020.02.003. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]

33. MacLaughlin J., Holick M.F. Aging decreases the capacity of human skin to produce vitamin D3. J. Clin. Invest. 1985;76:1536–1538. doi: 10.1172/JCI112134. [PMC free article] [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]

34. Grober U., Kisters K. Influence of drugs on vitamin D and calcium metabolism. Dermatoendocrinol. 2012;4:158–166. doi: 10.4161/derm.20731. [PMC free article] [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]

35. Lei G.S., Zhang C., Cheng B.H., Lee C.H. Mechanisms of Action of Vitamin D as Supplemental Therapy for Pneumocystis Pneumonia. Antimicrob. Agents Chemother. 2017;61 doi: 10.1128/AAC.01226-17. [PMC free article] [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]

36. Mousavi S., Bereswill S., Heimesaat M.M. Immunomodulatory and Antimicrobial Effects of Vitamin C. Eur. J. Microbiol. Immunol. 2019;9:73–79. doi: 10.1556/1886.2019.00016. [PMC free article] [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]

37. Colunga Biancatelli R.M.L., Berrill M., Marik P.E. The antiviral properties of vitamin C. Expert Rev. Anti Infect. Ther. 2020;18:99–101. doi: 10.1080/14787210.2020.1706483. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]

38. Wimalawansa S.J. Global epidemic of coronavirus--COVID-19: What we can do to minimze risksl. Eur. J. Biomed. Pharm. Sci. 2020;7:432–438. [Google Scholar]

39. Ali N.Role of vitamin D in preventing of COVID-19 infection, progression and severity. J Infect Public Health. 2020 Oct;13(10):1373-1380. doi: 10.1016/j.jiph.2020.06.021. Epub 2020 Jun 20.PMID: 32605780 

40. Grant WB, Lahore H, McDonnell SL, Baggerly CA, French CB, Aliano JL, Bhattoa HP. Evidence that Vitamin D Supplementation Could Reduce Risk of Influenza and COVID-19 Infections and Deaths.Nutrients. 2020 Apr 2;12(4):988.